Triết lý trong phân tích kỹ thuật

[tigeran]

Hiện tượng ngưỡng kháng cự trở thành ngưỡng hỗ trợ và ngược lại là rất phổ biến trên đồ thị giá. Điều đầu tiên mà nhà đầu tư nên tìm kiếm trên đồ thị là các ngưỡng hỗ trợ/kháng cự trong quá khứ.

Lý thuyết chung về Hỗ trợ và Kháng cự

Theo lý thuyết phân tích kỹ thuật thì ngưỡng hỗ trợ là mức giá mà hầu hết các nhà đầu tư tin rằng giá sẽ tăng cao hơn. Ngưỡng kháng cự là mức giá mà hầu hết các nhà đầu tư tin rằng giá sẽ quay đầu giảm.

Tuy nhiên, kỳ vọng của nhà đầu tư lại thay đổi theo thời gian! Khi kỳ vọng của nhà đầu tư thay đổi, họ thường hành động một cách quyết đoán. Quan sát hình bên dưới, chúng ta thấy khi giá cổ phiếu SHA vượt ngưỡng kháng cự thì nhà đầu tư có hành động rất dứt khoát. Lưu ý thêm, khi giá cổ phiếu bứt phá lên trên ngưỡng kháng cự (vùng 7,700-8,300) thì khối lượng giao dịch gia tăng đáng kể trong tháng 05/2015.

Một khi nhà đầu tư chấp nhận giao dịch cổ phiếu SHA trên mức 8,300 thì càng có nhiều nhà đầu tư sẵn sàng mua vào cổ phiếu này với mức cao hơn (từ đó khiến giá và khối lượng cùng tăng). Tương tự, những người từng bán ra quanh mức 8,300 cũng bắt đầu kỳ vọng giá tiếp tục tăng và không còn muốn bán ra.



Sự hình thành của các ngưỡng hỗ trợ/kháng cự có lẽ là điểm đáng chú ý nhất và xuất hiện thường xuyên nhất trên đồ thị giá. Các ngưỡng hỗ trợ/kháng cự có thể bị phá vỡ do sự thay đổi của các yếu tố cơ bản so với kỳ vọng của nhà đầu tư (chẳng hạn như sự thay đổi về lợi nhuận, bộ máy quản lý, môi trường cạnh tranh,...) hoặc do chính nhà đầu tư thay đổi kỳ vọng (nhà đầu tư mua khi thấy giá tăng). Nguyên nhân không quan trọng bằng kết quả: kỳ vọng mới dẫn đến mức giá mới.

[tigeran]

Hiện tượng ngưỡng kháng cự trở thành ngưỡng hỗ trợ và ngược lại là rất phổ biến trên đồ thị giá. Điều đầu tiên mà nhà đầu tư nên tìm kiếm trên đồ thị là các ngưỡng hỗ trợ/kháng cự trong quá khứ.

Lý thuyết chung về Hỗ trợ và Kháng cự

Theo lý thuyết phân tích kỹ thuật thì ngưỡng hỗ trợ là mức giá mà hầu hết các nhà đầu tư tin rằng giá sẽ tăng cao hơn. Ngưỡng kháng cự là mức giá mà hầu hết các nhà đầu tư tin rằng giá sẽ quay đầu giảm.

Tuy nhiên, kỳ vọng của nhà đầu tư lại thay đổi theo thời gian! Khi kỳ vọng của nhà đầu tư thay đổi, họ thường hành động một cách quyết đoán. Quan sát hình bên dưới, chúng ta thấy khi giá cổ phiếu SHA vượt ngưỡng kháng cự thì nhà đầu tư có hành động rất dứt khoát. Lưu ý thêm, khi giá cổ phiếu bứt phá lên trên ngưỡng kháng cự (vùng 7,700-8,300) thì khối lượng giao dịch gia tăng đáng kể trong tháng 05/2015.

Một khi nhà đầu tư chấp nhận giao dịch cổ phiếu SHA trên mức 8,300 thì càng có nhiều nhà đầu tư sẵn sàng mua vào cổ phiếu này với mức cao hơn (từ đó khiến giá và khối lượng cùng tăng). Tương tự, những người từng bán ra quanh mức 8,300 cũng bắt đầu kỳ vọng giá tiếp tục tăng và không còn muốn bán ra.



Sự hình thành của các ngưỡng hỗ trợ/kháng cự có lẽ là điểm đáng chú ý nhất và xuất hiện thường xuyên nhất trên đồ thị giá. Các ngưỡng hỗ trợ/kháng cự có thể bị phá vỡ do sự thay đổi của các yếu tố cơ bản so với kỳ vọng của nhà đầu tư (chẳng hạn như sự thay đổi về lợi nhuận, bộ máy quản lý, môi trường cạnh tranh,...) hoặc do chính nhà đầu tư thay đổi kỳ vọng (nhà đầu tư mua khi thấy giá tăng). Nguyên nhân không quan trọng bằng kết quả: kỳ vọng mới dẫn đến mức giá mới.

Ngưỡng hỗ trợ/kháng cự có bản chất là cung cầu

Bản chất của ngưỡng hỗ trợ/kháng cự là một dạng đường cung cầu cơ bản. Trong Kinh tế học, đường cung/cầu thể hiện quan hệ cung cầu ở một mức giá nhất định.

Nền tảng của phần lớn các công cụ phân tích kỹ thuật cũng như việc định giá hầu hết các loại hàng hóa và dịch vụ đều bắt nguồn từ quan hệ cung cầu. Biểu đồ giá chứng khoán cho chúng ta một cái nhìn toàn diện về cung/cầu trong thực tế.

Trong một thị trường tự do, đường cung/cầu liên tục thay đổi. Khi kỳ vọng nhà đầu tư thay đổi, mức giá mà bên mua và bên bán chấp nhận cũng thay đổi theo. Giá bứt phá (breakout) lên trên ngưỡng kháng cự là bằng chứng đường cầu sẽ dịch chuyển lên vì có nhiều người sẵn sàng mua với giá cao hơn. Tương tự, giá phá vỡ (breakout) xuống dưới ngưỡng hỗ trợ cho thấy đường cung sẽ dịch chuyển xuống.

Ngưỡng kháng cự trở thành Ngưỡng hỗ trợ

Hiện tượng ngưỡng kháng cự trở thành ngưỡng hỗ trợ (và ngược lại) là rất phổ biến. Điều đầu tiên mà nhà đầu tư nên tìm kiếm trên đồ thị là các ngưỡng hỗ trợ/kháng cự trong quá khứ.

CTG là minh họa điển hình cho sự thay đổi từ ngưỡng kháng cự thành ngưỡng hỗ trợ. Sau khi giá phá vỡ ngưỡng kháng cự ở vùng 15,500-16,500 thì vùng này trở thành ngưỡng hỗ trợ mới và phát huy hiệu quả trong giai đoạn tháng 04/2015-tháng 05/2015.



Tương tự, ngưỡng hỗ trợ khi bị xuyên thủng sẽ trở thành ngưỡng kháng cự mới và rất khó bị phá vỡ. Khi giá tiếp cận ngưỡng hỗ trợ trước đó (nay đã trở thành ngưỡng kháng cự), nhà đầu tư thường cố gắng hạn chế tổn thất bằng việc bán ra.

Kết luận

Việc hiểu đúng và đầy đủ về ngưỡng kháng cự/hỗ trợ sẽ giúp nhà đầu tư nắm vững và áp dựng hiệu quả hơn công cụ này trong hoạt động đầu tư của mình.

[tigeran]

Cắt lỗ (cut loss) trong đầu tư chứng khoán không đơn giản chỉ là quyết định bán một cổ phiếu nào đóđang giảm giá trị trong danh mục của nhà đầu tư, mà đó là kết quả cuối cùng sau cuộc chiến với cái bẫy của sự nhất quán mà những doanh nhân thành công thường mắc phải.

Nếu là một nhà đầu tư cổ phiếu, chắc hẳn chúng ta từng ít nhất một lần rơi vào tình huống này: Mua một cổ phiếu tối ưu sau một loạt những phân tích tác động khác nhau từ nhiều phía. Rồi cổ phiếu này giảm từ 2 - 5% giá trị, chúng ta cho rằng đó chỉ là cú sốc nhẹ của thị trường. Khi giá trị cổ phiếu đó giảm tiếp 10 - 20%, chúng ta kết luận đây là đáy của cuộc khủng hoảng và sớm muộn gì thì chúng sẽ cất cánh trở lại. Khi giá cổ phiếu đó giảm tiếp 20 - 50%, chúng ta vẫn nghĩ đó chỉ là những điểm tối của việc đầu tư ngắn hạn.

Chỉ đến khi mức giảm vượt quá 50%, chúng ta mới vội đưa ra quyết định bán nhằm cắt lỗ. Có vẻ như thiệt hại bây giờ đã là quá lớn so với tưởng tượng của nhà đầu tư. Điều gì đã khiến những quyết định cắt lỗ lại trở nên khó khăn đến vậy?

Cắt lỗ, cái bẫy của sự nhất quán

Trong quyển Thuyết phục bằng tâm lý, Tiến sĩ tâm lý Robert B. Cialdini đã nhận định cái bẫy của sự nhất quán mà con người thường mắc phải thông qua nghiên cứu của 2 nhà tâm lý học Knox và Inkster tại các cuộc đua ngựa như sau: Tại những cuộc đua ngựa, 30 giây trước khi đặt tiền, 90% người chơi cảm thấy lưỡng lự và không chắc chắn; 30 giây sau khi đặt tiền, 80% những người này lại cảm thấy lạc quan và tin tưởng hơn rất nhiều. Hành động ra quyết định cuối cùng - trong trường hợp này là mua tấm vé đặt cược, theo Cialdini đã trở thành yếu tố quyết định.

Ngay khi một quan điểm hay hành động được đưa ra, nhu cầu về sự nhất quán đòi hỏi người ta phải hành động sao cho những điều họ tin tưởng và cảm nhận nhất quán với những điều mình đã làm. Họ tự thuyết phục rằng mình đã đưa ra lựa chọn đúng đắn và không có gì phải nghi ngờ, họ hoàn toàn cảm thấy thoải mái về lựa chọn đó.

Bằng một thí nghiệm khác, nhà kinh tế học hành vi Dan Ariely - tác giả quyển Phi lý trí, đã làm rõ hơn cái bẫy của sự nhất quán:

Tình huống một, những người tình nguyện được Ariely đưa cho một tờ vé số ngẫu nhiên, sau đó Ariely đề nghị đổi tờ vé số đó của họ để lấy một tờ vé số khác, thì chỉ 20% những người tham gia thí nghiệm đồng ý đổi. Tuy nhiên ở tình huống hai, khi những người tình nguyện được quyền chọn tờ vé số của mình, thì có đến 90% trong số họ không đồng ý với lời đề nghị đổi tờ vé số khác của Ariely, thậm chí khi mức đổi là 2:1 (hai tờ vé số khác để đổi lấy một tờ vé số họ đã chọn từ trước).

Rõ ràng, xác suất để những người này chọn được tờ vé số trúng thưởng ở tất cả tình huống trên là như nhau, với tỷ lệ 2:1, họ sẽ có gấp đôi cơ hội có được tờ vé số trúng thưởng, thế nhưng thật bất ngờ, 80% người tham gia nghiên cứu nói "Không" và giữ tờ vé số họ chọn ban đầu.

Robert B. Cialdini giải thích rằng, nhu cầu của sự nhất quán trong mỗi chúng ta được sinh ra từ việc chúng ta luôn có xu hướng đánh giá quá cao những gì mình có và luôn bị áp lực để trở thành một người “trước sau như một”. Mà mẫu người này thường gắn liền với thành công, đáng tin cậy, có trách nhiệm, vững vàng... và họ sẽ thể hiện điều đó xuyên suốt trong mọi hành động.

Trong lĩnh vực đầu tư chứng khoán, bạn sẽ dễ đưa ra quyết định cắt lỗ chậm trễ nếu không có các phương pháp nền tảng cho sự nhất quán trong cách đầu tư của mình.

Giải pháp?

Nhất quán trong cách chơi, không phải nhất quán trong quyết định.

Phù thủy đầu tư của phố Wall William J. O’neil luôn đưa ra quyết định cắt lỗ cho những cổ phiếu của ông quanh mức 8%.

Vì thế, dù bạn có theo trường phái đầu tư tăng trưởng như O’neil hay không, thì bạn vẫn nên chọn lựa giới hạn chịu đựng cho mình. Dựa vào tỷ lệ lạm phát, tỷ lệ thuế, hoa hồng môi giới,... hãy xây dựng một vòng tròn an toàn cá nhân, nơi bạn có thể dùng sự “nhất quán” cho những cổ phiếu có mức sụt giảm vượt quá ngưỡng cho phép của mình.

Hãy luôn nhớ rằng, chẳng có nhà đầu tư nào luôn đưa ra được những quyết định đầu tư chính xác. Thất bại là một phần của cuộc chơi và hầu hết những thất bại trong đầu tư chứng khoán xảy ra không phải do lỗi của chúng ta, vì vậy, hãy học cách làm cho những thất bại của mình vừa nhẹ nhàng cho tâm lý, vừa ít tốn kém nhất có thể cho túi tiền.

Đó cũng chính là 2 quy tắc mà huyền thoại đầu tư Warren Buffett từng hóm hỉnh chia sẻ: (1) đừng bao giờ để mất tiền và (2) hãy luôn nhớ quy tắc số 1. Bởi về cơ bản, “toàn bộ những bí mật của chuyện thành công trên thị trường chứng khoán chỉ đơn thuần nằm ở chỗ chúng ta thua lỗ ít nhất có thể khi chúng ta rơi vào tình huống xấu”.

[tigeran]

Mặc dù ai cũng biết phong cách sống của thế hệ Y là “Bạn chỉ sống có một lần” (YOLO) nhưng khi đầu tư, họ lại không hề sẵn sàng chấp nhận rủi ro theo cách ấy.

Theo một báo cáo gần đây của Sameer Aurora, Trưởng bộ phận chiến lược khách hàng của UBS Wealth Management Americas, thế hệ Y tập trung vào những nhu cầu ngắn hạn và có khuynh hướng gắn bó với những thương vụ đầu tư có rủi ro thấp hơn. Theo định nghĩa của UBS Wealth Management Americas, thế hệ Y là những nười nằm trong độ tuổi từ 21 đến 36.

“Dù có quãng thời gian đầu tư dài hơn nhưng họ giữ tiền mặt trong danh mục đầu tư gần gấp đôi thế hệ ‘baby boomer’. Do vậy, có thể suy luận rằng họ tập trung vào ngắn hạn và hiện tại hơn là tạo dựng tài sản lâu dài”, Aurora cho Business Insider biết trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại.

Không giống như thế hệ “baby boomer”, họ không tuân thủ nhiều nguyên tắc đầu tư truyền thống, như là “mua và giữ” hay theo đuổi một kế hoạch tài chính. Theo báo cáo của UBS, trong số những người có tài khoản hưu trí thì 1/4 là đã “đụng” tới khoản ấy.

Đó là điều mà thế hệ “baby boomer” sẽ không bao giờ mơ đến. Ngoài ra, những nhà đầu tư trẻ tuổi này cũng đang đi ngược lại lời khuyên điển hình là “đổ tiền vào những vụ đầu tư rủi ro hơn trước và sau đó chuyển sang những vụ an toàn hơn khi gần về hưu”.

“Tôi không quan tâm nhiều đến chuyện thị trường đang diễn tiến thế nào”

Hãy lấy trường hợp của chàng kĩ sư 29 tuổi, Justin Schulte, trong cuộc khảo sát của UBS, làm ví dụ. Anh hiện đang có gia đình với hai con, và anh cho biết mình không quá lo lắng về lợi nhuận.

“Miễn là tôi kiếm được cao hơn mức lạm phát và gặp suôn sẻ trong việc đạt được những mục tiêu cá nhân. Tôi không quan tâm nhiều về chuyện thị trường đang diễn tiến thế nào”, anh nói.

Mặc dù hai vợ chồng anh sắp có đứa con thứ ba nhưng họ vẫn đang giữ nguyên mọi chuyện về mặt tài chính. “Đúng là chúng tôi đã sắm xe và nhà to hơn nhưng nhìn chung các mục tiêu tiết kiệm và đầu tư của chúng tôi không thay đổi nhiều lắm”, anh cho biết.

David Dunn, Trưởng bộ phận đầu tư tại Kingsbridge Wealth Management, cho biết anh nhận thấy một sự thay đổi rõ rệt trong thứ tự ưu tiên giữa các thế hệ khi thảo luận mục tiêu đầu tư với 8 gia đình siêu giàu trong danh sách khách hàng của công ty anh.

Anh thấy rằng thế hệ Y không bị áp lực bởi chuyện phải có lợi nhuận bằng mọi giá, thay vào đó họ quan tâm hơn đến những tác động mang tính hỗ trợ của việc đầu tư. “Họ có ý thức xã hội nhiều hơn. Nó giống một lớp học và hầu như mọi người đều đã đóng góp vào một quỹ nào đó và họ muốn góp một phần. Họ cũng không thích vay tiền”, Dunn chia sẻ.

Dunn cũng dẫn chứng trường hợp về những khách hàng trẻ hơn của anh khi họ ít quan tâm đến việc vay tiền để mua căn hộ ở New York: “Họ chỉ muốn sống ở một nơi tốt và hài lòng với việc trả tiền thuê hàng tháng”.

Có một số yếu tố lý giải cho những điều trên. Theo báo cáo của UBS, lý do đầu tiên là đa phần những bậc cha mẹ thuộc thế hệ “baby boomer” đều sẵn lòng hỗ trợ các con về mặt tài chính ngay cả khi thế hệ Y đã trưởng thành, và cả hai đều cảm thấy hạnh phúc với điều đó.

Thứ hai, cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu vẫn đang tiếp tục ảnh hưởng, khiến thế hệ Y đầu tư “bảo thủ” hơn, một phần là do họ đã “nếm mùi đau khổ” từ chính cuộc khủng hoảng ấy: thị trường dễ biến động, khó tìm việc sau khi tốt nghiệp, và cuộc sống thành thị đắt đỏ.

Một cuộc chuyển giao tài sản giữa các thế hệ

Hành vi của những nhà đầu tư trẻ hơn sẽ để lại hậu quả lớn trong tương lai gần. Theo một cuộc khảo sát gần đây của PricewaterhouseCoopers, đến năm 2020, thế hệ X và thế hệ Y sẽ kiểm soát hơn phân nửa tổng tài sản có thể đầu tư được – khoảng 30 ngàn tỷ USD.

Sự thay đổi giữa các thế hệ đang dẫn đến việc một nhóm cố vấn robot và các startup chuyên về lập kế hoạch tài chính thách thức và thỉnh thoảng hợp tác với những đối tác truyền thống để thu hút các nhà đầu tư trẻ hơn.

Cũng như một số nhà quản lý tài sản, Dunn lo lắng về khả năng của các cố vấn robot trong việc hiểu được động lực và mục tiêu của con người, vì những dịch vụ trực tuyến này, vốn quản lý danh mục đầu tư một cách tự động, hoạt động theo giả định rằng nhà đầu tư luôn hành động hợp lý. Ông cho rằng, trong thực tế, những ai có những thành kiến cảm xúc và xã hội không phù hợp với hình mẫu của một người ra quyết định lý tưởng.

Nhưng cho dù có sự tồn tại của các cố vấn robot hay không, những nhà đầu tư trẻ tuổi này cũng vẫn sẽ “gây náo nhiệt” trong ngành công nghiệp quản lý tài sản./.