Có cần “can thiệp” vào thị
trường chứng khoán?


Sự thành công của kinh tế thị
trường với tư cách một cỗ máy đem lại sự phồn vinh nằm ở chỗ đó là cơ chế đào
thải những tác nhân kinh tế yếu kém ra khỏi cuộc chơi một cách hữu hiệu... chứ
không phải bởi vì đó là một cỗ máy siêu nhiên có phép lạ liên tục sản sinh ra sự
giàu có


[table]






Khi thị trường chứng khoán
đi xuống, người ta luôn cho rằng có một lỗi lầm gì đó đang diễn ra ở đâu đó, mà
chẳng bao giờ buồn chất vấn lý tính của chính mình. Ảnh: Lê Quang
Nhật


[/table]
Sự phồn vinh gắn liền với nền kinh tế thị
trường là kết quả chứ không phải nguyên nhân của nền kinh tế ấy. Chính sự thanh
lọc hữu hiệu các phần tử kém ưu tú mới là nguyên nhân.


Thị trường tài chính, hay cụ thể hơn nữa
là thị trường chứng khoán, không chỉ đơn thuần là một trong số các thị trường:
nó là đỉnh cao của các loại thị trường. Do đó, nguyên lý trên càng đúng hơn bao
giờ hết. Nói cách khác, không phải sự tăng lên không ngừng của các chỉ số làm
thị trường phát triển, mà chính là cái khả năng gạt bỏ không thương tiếc, hữu
hiệu, từng lúc và ở mọi nơi, với chi phí thấp, những thành viên không ưu tú ra
khỏi thị trường, mới là nguyên nhân tạo nên sự bền vững cho thị trường này. Và
cái cơ chế gạt bỏ hữu hiệu ấy không gì khác chính là sự thăng trầm thất thường,
đa hướng, đa biên độ, không thể dự báo được của nó. Có thị trường hay cuộc chơi
nào không tàn yểu ngay nếu đa số người chơi luôn dự báo được kết quả chung
cuộc?


Thế nhưng ở nước ta hiện nay, quan niệm về
sự lành mạnh của thị trường chứng khoán dường như rất thiên lệch. Ở đây người
viết không muốn đi sâu vào nguyên nhân của tầm nhìn này, vì đó là một hiện tượng
phức tạp được đan bện nên từ nhằng nhịt những lối tư duy, động lực và lợi ích
rất khác nhau. Người viết chỉ muốn đi vào mô tả hình thức của nó.


Khi thị trường đi lên, người ta hân hoan
và ai cũng tự cho mình là thiên tài chứng khoán. Nhưng khi thị trường đi xuống,
người ta luôn cho rằng có một lỗi lầm gì đó đang diễn ra ở đâu đó, mà chẳng bao
giờ buồn chất vấn lý tính của chính mình. Hễ có dịp thị trường đi xuống, là ào
ạt hình thành những quan điểm như “tăng room cho nhà đầu tư nước ngoài” hoặc
“giãn cung” và thậm chí là “kiểm soát cung” như cách hành ngôn nghiêm nghị của
một số người trong ngành chứng khoán.


Quan điểm “kiểm soát” rất dễ hình thành,
và thường hình thành một cách dễ dãi. Điều này làm lộ tẩy tư duy chống lại thị
trường (có thể nằm sâu trong tiềm thức) của những người đang sống trong nền kinh
tế thị trường nhưng chưa bao giờ thấm đẫm các giá trị của thị trường.



Vì sao phải kiểm soát hành vi phát hành,
vì khi cung tăng dồn dập như hiện nay, chính các doanh nghiệp tăng cung bị thiệt
trước tiên? Và họ cũng thấm thía điều này nhanh và trực tiếp hơn bất cứ một
người ngoài nào khác. Do đó, nếu họ thấy có hại cho họ, họ sẽ tự ngừng phát hành
mà chẳng cần tới yêu cầu của một ai. Nhưng nếu họ còn thấy có lợi, họ sẽ vẫn có
lý do để phát hành, bất chấp ai khác kêu ca là thị trường đang thấp. Thấp, như
thế, chỉ là thấp với những kẻ đang kêu ca, chứ nhất định không là thấp với doanh
nghiệp cứ nhất quyết phát hành, và lại càng không là thấp với những người muốn
mua thêm cổ phiếu.


Vậy việc kiểm soát là để giúp cho
ai?


Thực ra, việc tăng cung như thế sẽ lây lan
sang những người đang nắm giữ các cổ phiểu khác, đang hân hoan thấy tài sản của
mình mỗi ngày một nở ra như bong bóng. Khi bóng xẹp xuống dần, họ thấy quyền lợi
bị ảnh hưởng.


Do đó, tiếng nói đòi kiểm soát tăng cung
không phải để bảo vệ những doanh nghiệp sắp phát hành cổ phiếu, mà là những
doanh nghiệp đã phát hành rồi. Như vậy, chính sách này là một hình thức thiết
lập rào cản tham gia thị trường.


Cái tư duy cố hữu cứ động đến quyền lợi
của mình là đòi có chính sách bảo vệ, bất chấp cấu trúc thị trường bị méo mó ra
sao, và do đó là quyền lợi của anh ta về lâu về dài có thể phải lâm nguy thế
nào, luôn thường trực trong đầu rất nhiều người, dù họ tự cho mình là những đứa
con ưu tú của thị trường. Hành vi ấy xét về khía cạnh thị trường là chống lại tự
do, xét về khía cạnh tư duy là không duy lý, xét về khía cạnh văn hoá là thiếu
dân chủ.


Thiếu một trong ba yếu tố trên, thị trường
không coi anh là một người ưu tú.


Vì sao vẫn có những doanh nghiệp muốn phát
hành khi VN-Index đang xuống dốc bên kia của 1.000 điểm? Vì sao VCB vẫn IPO bất
chấp sự suy giảm của thị trường? Vì điều ấy có lợi cho họ. Họ muốn có những lợi
ích khổng lồ mà người khác đã nhận được rồi, mà họ thì chưa. VN-Index ở mức 800
là cao hay thấp? Giá VCB 100.000 đồng là thấp hay cao phi lý?


Chỉ số 800 chỉ là thấp với những người đã
mua cổ phiểu khi VN-index ở mức 1.000, và khư khư không chịu bán ra vì hy vọng
thị trường vẫn mãi mãi đi lên. Nhưng mức 800 lại có thể vẫn là cao chót vót với
những người chưa tham gia thị trường, cả từ phía cung lẫn phía cầu. Ai kêu khóc
cho chỉ số lúc 800? Chỉ là những người đang nắm giữ cổ phiếu từ lúc thị trường
đang hân hoan ở mức 1.000 và kẹt cả tài sản trong tài khoản. Cho nên, tiếng nói
đó chưa chắc là đại diện cho tất cả.


Có người kêu khóc thì cũng có người cho
rằng chỉ số 800 là ngày hội của những ai duy lý và sáng suốt, những ai biết rằng
đợi chờ là hành động dũng mãnh nhất trên thị trường.


Nguyễn Đức Thành



Nguồn: http://www.sgtt.com.vn/Detail23.aspx...008/0218/30244