Xét về mặt lý thuyết và thực tế, hành vi bầy đàn đàn có thể là một sự phòng vệ chính đáng của nhà đầu tư.
Trong những ngày vừa qua, TTCK Việt Nam đã có những phiên giao dịch hoảng loạn. Nhiều người cho rằng nhà đầu tư không đủ “tỉnh táo” nên hành vi bầy đàn đã làm cho cổ phiếu bị bán tháo ồ ạt. Tuy nhiên, xét về mặt lý thuyết và thực tế, hành vi bầy đàn đàn có thể là một sự phòng vệ chính đáng của nhà đầu tư.

Mặc dù, trên thực tế không phải đám đông bao giờ cũng đúng (chân lý) nhưng trên thị trường chứng khoán đám đông không bao giờ sai. Một nhà đầu tư khôn ngoan không bao giờ chống lại “đám đông” mà anh ta có thể lựa chọn rời bỏ đám đông hoặc theo đám đông.


Tâm lý đám đông và thị trường chứng khoán

Hành vi bầy đàn trên thị trường chứng khoán là nhà đầu tư bỏ qua các thông tin cá nhân và bắt chước hành động của người khác. Việc bắt chước này là một đặc điểm tâm lý vốn có của con người và thường xảy ra rất mạnh khi phải ra quyết định trong điều kiện không đủ thông tin.

Thực tế tâm lý đám đông (hay tâm lý bầy đàn) diễn ra khá phổ biến trong xã hội từ hàng nghìn năm nay. Điển hình của hiện tượng này phải kể đến là cơn sốt hoa tuylip ở Hà Lan vào thế kỷ 17 cho đến các đợt bong bóng bất động sản diễn ra khắp nơi. Đặc biệt, đối với thị trường chứng khoán, hành vi đám đông diễn ra một cách thường xuyên.

Vào đầu Tháng 8/2011 chúng đã chứng kiến nhiều phiên giảm điểm liên tục 3-5% của hầu hết các thị trường chứng khoán trên toàn cầu sau khi Mỹ bị hạ bậc tín nhiệm.

Tại Việt Nam, một thị trường khá sơ khai, hành vi bầy đàn càng thể hiện một cách rõ nét. Cơn sốt thị trường năm 2006-2007 đã đẩy VN-Index tăng vọt lên mức đỉnh 1,170 điểm. P/E của toàn thị trường lúc đó lên đến khoảng 40 lần. Đây là một mức giá mà bất kỳ người phân tích cơ bản nào cũng “khiếp sợ”.

Vào thời điểm đó nhiều nhà đầu tư không am hiểu về thị trường, doanh nghiệp nhưng họ vẫn đầu tư cổ phiếu mạnh mẽ. Các dòng tiền đầu cơ đã làm cho thị trường tăng mạnh nhưng sau đó đã có một đợt giảm giá mạnh từ cuối năm 2007. Đây có lẽ là giai đoạn mà hành vi đám đông thể hiện một cách rõ nét nhất trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

Mới đây, thị trường đã có nhiều phiên giảm mạnh sau khi ông Nguyễn Đức Kiên và ông Lý Xuân Hải bị bắt. Nhà đầu tư đã bán tháo cổ phiếu bằng mọi giá trong sự hoảng loạn. Rất nhiều cổ phiếu cơ bản rất tốt và có rất ít liên quan đến sự kiện này nhưng vẫn bị bán tháo một cách không thương tiếc.

Tính từ ngày 21-28/08/2012, VN-Index đã mất 11.68%; HNX-Index mất 14.64%; cổ phiếu ACB giảm 22.01%, còn EIB giảm 18.75%. Thị trường đã phục hồi lại một phần vào những phiên giao dịch cuối tuần trước nhưng vẫn chưa có dấu hiệu vững vàng.

Đây có thể xem là một trong những đợt giảm điểm lịch sử của thị trường chứng khoán Việt Nam. Nhiều nhà đầu đã bán tháo cổ phiếu bởi vì họ tin rằng thị trường sẽ còn giảm và họ có thể mua cổ phiếu ở mức giá rẻ hơn. Hoặc cũng có nhà đầu tư bán cổ phiếu vì họ quá sợ rủi ro khi không thể dự báo được điều gì có thể xảy ra trong tương lai.