Trong bối cảnh địa chính trị đang thay đổi mạnh mẽ, Liên minh châu Âu (EU) đang dần khẳng định một vị thế mới trong mối quan hệ với Hoa Kỳ. Theo nhận định của Wall Street Journal ngày 9/6, sự chuyển biến này không đến một cách tình cờ mà là kết quả của những nỗ lực có chủ đích từ phía châu Âu – đặc biệt là trong lĩnh vực quốc phòng và thương mại. Điều này cho thấy rằng khi châu Âu có những cam kết cụ thể và hành động thiết thực, họ có thể đạt được tiếng nói có trọng lượng hơn trong quan hệ song phương với Mỹ – một đối tác vốn nổi tiếng với lập trường cứng rắn và khó đoán định dưới thời Tổng thống Trump.

Từ chỉ trích gay gắt đến lời khen ngợi bất ngờ
Chỉ cách đây vài tháng, quan hệ giữa châu Âu và chính quyền Trump vẫn còn căng thẳng, thậm chí đối đầu. Tổng thống Trump từng công khai tuyên bố rằng EU là một thiết chế được tạo ra để gây bất lợi cho nước Mỹ. Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth cũng từng chỉ trích các nước châu Âu là những "kẻ ăn bám", hưởng lợi từ ô dù an ninh của Mỹ mà không chịu chia sẻ chi phí một cách công bằng.

Tuy nhiên, tình hình đã thay đổi rõ rệt. Chính những người từng phát biểu gay gắt với châu Âu nay lại công khai ghi nhận nỗ lực của họ. Bộ trưởng Hegseth – người từng lớn tiếng chỉ trích – nay lại đánh giá cao các quốc gia châu Âu, cho rằng họ đang trở thành hình mẫu cho châu Á về chi tiêu quốc phòng. Thậm chí, ông thừa nhận bản thân cảm thấy "khó tin" khi phải nói ra những lời khen ngợi này, một dấu hiệu cho thấy sự thay đổi không hề nhỏ trong cách nhìn nhận của Washington.

Sự thay đổi quan điểm này không chỉ mang tính hình thức mà có cơ sở từ những con số cụ thể. Dữ liệu từ NATO cho thấy tổng chi tiêu quân sự của Canada và các thành viên EU đã tăng hơn 19% chỉ trong vòng một năm – một mức tăng đáng kể. Trong đó, Đức – quốc gia từng bị chỉ trích nặng nề nhất – đã tiến hành điều chỉnh quy tắc tài khóa nhằm tăng ngân sách quốc phòng, đánh dấu một bước chuyển rõ ràng trong tư duy chính sách.

Ian Lesser, người đứng đầu văn phòng Brussels của Quỹ Marshall Đức, nhận định rằng nguyên nhân chủ yếu cho sự thay đổi này nằm ở châu Âu, đặc biệt là sau khi cuộc xung đột Nga – Ukraine bùng nổ. Cuộc chiến này đã trở thành chất xúc tác thúc đẩy các nước EU phải tăng tốc tái cấu trúc chiến lược quốc phòng, từ đó tạo được ấn tượng tích cực trong mắt Washington.


Thương mại: Từ đe dọa đến hợp tác thận trọng
Bên cạnh quốc phòng, lĩnh vực thương mại – vốn là điểm nóng trong quan hệ Mỹ - EU – cũng đang chứng kiến những chuyển biến đáng chú ý. Chỉ chưa đầy hai tuần trước, Tổng thống Trump còn đe dọa sẽ áp thuế 50% đối với toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ EU vì cho rằng các cuộc đàm phán đang bế tắc. Thế nhưng, hiện nay, đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer lại đánh giá EU đang cung cấp "một điểm khởi đầu đáng tin cậy" cho tiến trình đàm phán và bày tỏ sự hài lòng về tốc độ tiến triển gần đây.

Sự thay đổi giọng điệu cho thấy cả hai bên đang cố gắng dịch chuyển sang một "chế độ hòa giải hơn", như lời Dan Mullaney – cựu trợ lý đại diện thương mại Mỹ tại châu Âu và Trung Đông. Tuy nhiên, ông Mullaney cũng không quên cảnh báo rằng tiến trình này sẽ không đơn giản, mà giống như một "chuyến tàu lượn siêu tốc" – hàm ý về tính biến động và khó đoán định vốn đặc trưng cho chính sách đối ngoại của chính quyền Trump.

Dù có những bước tiến tích cực, EU vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức chưa được giải quyết triệt để, đặc biệt là trong các vấn đề về thương mại và quản lý kỹ thuật số. Chính quyền Trump vẫn xem các quy định kỹ thuật số chặt chẽ của EU – vốn được xây dựng để bảo vệ dữ liệu người dùng và quyền riêng tư – là rào cản đối với doanh nghiệp Mỹ, và thậm chí coi đó là một hình thức "bảo hộ trá hình".

Cựu Đại sứ Mỹ tại EU Gordon Sondland cho rằng, dù EU có ghi điểm trong lĩnh vực quốc phòng, điều đó không có nghĩa họ sẽ dễ dàng nhượng bộ Mỹ trong lĩnh vực thương mại. Ông thẳng thắn nghi ngờ khả năng EU sẽ thay đổi lập trường một cách đáng kể chỉ để đạt được sự hòa dịu từ phía Mỹ: “Tôi không chắc họ sẵn sàng làm điều đó”.

Một vị thế mới, nhưng con đường còn dài và đầy thử thách
Tất cả những diễn biến nói trên cho thấy một bức tranh rõ ràng: EU có thể đạt được ảnh hưởng lớn hơn trong quan hệ với Mỹ khi họ chứng minh được sự nghiêm túc và hành động cụ thể. Cuộc gặp gần đây giữa Tổng thống Trump và Thủ tướng Đức Friedrich Merz là minh chứng điển hình. Tổng thống Trump đã dành lời khen hiếm hoi khi gọi ông Merz là “một người rất giỏi giao dịch” – một nhận xét mang tính tán thưởng trong quan điểm kinh tế thực dụng của ông Trump.

Tuy nhiên, mặt tích cực đó không che mờ được thực tế rằng bản chất chính sách của chính quyền Trump luôn tiềm ẩn nhiều bất ngờ và biến động. Chính ông Trump cũng đã khẳng định điều này một cách thẳng thắn khi nói với Thủ tướng Merz: “Chúng ta sẽ có một thỏa thuận thương mại tốt, hoặc nếu không, bạn biết đấy, chúng tôi sẽ áp dụng thuế quan”. Phát ngôn này một lần nữa cho thấy việc duy trì mối quan hệ ổn định và có thể dự báo với Mỹ vẫn là một thách thức lớn đối với EU.

Không ngạc nhiên khi các nhà lãnh đạo châu Âu vẫn giữ thái độ thận trọng, không quá kỳ vọng vào những lời khen gần đây. Bà Kaja Kallas – người đứng đầu chính sách đối ngoại của EU – đã phát biểu một cách dè dặt: “Chắc chắn có một chút cải thiện tình hình”, nhưng bà cũng đồng thời cảnh báo rằng tình hình hoàn toàn có thể thay đổi trong chớp mắt.

Tổng kết
Vị thế của châu Âu trong quan hệ với Mỹ đã có sự nâng tầm rõ rệt nhờ những hành động cụ thể về chi tiêu quân sự và thiện chí trong đàm phán thương mại. Tuy nhiên, mối quan hệ này vẫn mang tính chất mong manh và bất ổn, đặc biệt dưới một chính quyền như Trump – nơi mọi thỏa thuận có thể bị đảo ngược bất cứ lúc nào. Châu Âu cần tiếp tục hành động quyết đoán nhưng đồng thời cũng phải luôn chuẩn bị cho những kịch bản khó lường có thể xảy ra.
..................................
Liên hệ tư vấn: 0327555026