1. Vì sao “thể chế” đang là nút thắt lớn nhất?
Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị đã coi việc gỡ bỏ rào cản thể chế là “giải pháp nhanh nhất, mạnh nhất” để khu vực tư nhân bứt phá, trước hết phải cắt bỏ điều kiện kinh doanh phức tạp và xóa phân biệt đối xử trong chính sách
BAO DIEN TU VTV
. Thực tế, Báo cáo PCI quý I/2024 cho thấy mỗi cấp chính quyền vẫn “ôm” hàng trăm thủ tục; cấp xã thậm chí còn tăng thêm 5 thủ tục so cùng kỳ
pcivietnam.vn
. Điều đó lý giải vì sao doanh nghiệp vẫn ngại mở rộng đầu tư, còn người dân phải “đội” chi phí tuân thủ cao.

2. Ba “điểm nghẽn” cố hữu
Điểm nghẽn Biểu hiện trên thực tế Hệ quả
Chồng chéo luật, dưới luật Một nghị định sửa nhiều nghị định nhưng vẫn bỏ sót khung pháp lý mới (ví dụ kinh tế số, dữ liệu cá nhân). Tạo khoảng trống pháp lý, cán bộ “sợ sai” ⇒ hồ sơ ách tắc.
Phân cấp – nhưng không phân quyền Trung ương liên tiếp “nới” nhưng địa phương vẫn phải “xin” phê duyệt dự án, nhất là hạ tầng và đất đai. Trễ tiến độ đầu tư, giảm sức hấp dẫn FDI.
Năng lực thực thi yếu Bộ máy đã tinh gọn, nhưng quy trình và văn hóa làm việc cũ chưa chuyển đổi
Báo Nhân Dân điện tử
. Hiệu quả phục vụ người dân – doanh nghiệp thấp, niềm tin giảm.

3. Tín hiệu tích cực năm 2025
Quyết định 240/QĐ-TTg (02/2025) đặt mục tiêu cắt – đơn giản hóa tối thiểu 20 % thủ tục và 100 % dịch vụ công đủ điều kiện sẽ trực tuyến toàn trình trong năm nay
baochinhphu.vn
.

Đề án 06 về dữ liệu dân cư đã giảm hàng triệu lượt giấy tờ và rút ngắn quy trình cấp hộ chiếu, đăng ký xe, khai sinh online
Hà Tĩnh Province
.

Mô hình “Trung tâm hành chính một cấp” sẽ thí điểm tại 5 địa phương lớn, cắt thêm khâu trung gian khi người dân nộp hồ sơ
baochinhphu.vn
.

4. Quan điểm cá nhân: cải cách phải “đột phá – đồng bộ – dữ liệu hóa”
Pháp luật một đầu mối, một thời điểm: Thay vì chắp vá, cần lộ trình codification – sáp nhập nội dung phân tán của các luật kinh doanh vào một bộ luật kinh tế thống nhất; cơ chế “một nghị định sửa nhiều nghị định” chỉ nên là giải pháp tạm.

Trao quyền – kèm trách nhiệm giải trình: Phân cấp mạnh cho tỉnh, nhưng gắn KPI phục vụ công và cơ chế kiểm toán số để tránh “xin – cho” kiểu mới.

Sandbox thể chế: Đối với lĩnh vực mới (AI, fintech, dữ liệu mở), nên áp dụng sandbox 3–5 năm, sau đó mới “luật hóa” – cách làm Singapore và UAE đang theo.

Chuyển díp vụ công sang nền tảng số + dữ liệu mở: Dịch vụ công phải thiết kế API mở để doanh nghiệp có thể “plug-in”, thay vì xây cổng riêng lẻ; dữ liệu phải được chia sẻ xuyên bộ, tránh điền lại cùng thông tin.

Nhân sự hành chính = product manager: Cán bộ cấp vụ/phòng cần được đào tạo tư duy dịch vụ số & quản lý dự án, không chỉ nghiệp vụ hành chính. Cải cách mà thiếu con người thích ứng sẽ tái sinh “điểm nghẽn” ở tầng vận hành.

5. Kết luận
Cải cách hành chính và hoàn thiện thể chế không chỉ là cắt bớt thủ tục hay tinh giản biên chế; cốt lõi là đổi vai của Nhà nước: từ “xin – cho” sang “kiến tạo – phục vụ”. Đề án số hóa, Nghị quyết 68 hay Kế hoạch 240/QĐ-TTg đã mở đường, nhưng hiệu quả cuối cùng phụ thuộc vào ba yếu tố: khung pháp lý thống nhất, dữ liệu liên thông và đội ngũ công chức số hóa tư duy. Nếu ba “mắt xích” này được tháo hoàn toàn, Việt Nam sẽ không chỉ tháo “điểm nghẽn” cho doanh nghiệp mà còn bẻ gãy vòng luẩn quẩn “cải cách – tái nghẽn” nhiều năm qua.

Bài viết phản ánh quan điểm cá nhân của tác giả; số liệu, trích dẫn lấy từ nguồn công khai tháng 5/2025.