Nhu cầu sàng lọc và tái cấu trúc khu vực kinh tế quốc doanh đã manh nha từ những năm đầu thời kỳ đổi mới khi nhà nước tiến hành các biện pháp kiềm chế lạm phát như áp dụng lãi suất thị trường và mở cửa phần nào cho khối kinh tế tư nhân.

Chính sách này hỗ trợ mạnh cho nền kinh tế nói chung nhưng lại đặt các doanh nghiệp quốc doanh vào tình trạng dễ phá sản do năng lực quản lý yếu kém, chi phí cao. Đáng tiếc, việc này chỉ tiến hành nửa vời, vì sau đó sự vận động của các nhóm lợi ích đã đưa lại tiếp tục đem trở lại cho doanh nghiệp quốc doanh các lợi thế như độc quyền khai thác tài nguyên (cả thiên nhiên, xã hội và chính trị), thương hiệu và đặc biệt là sự ưu đãi hơn về tín dụng. Do vậy, trừ một số cải cách được tiến hành rất chậm như cổ phần hóa, các doanh nghiệp quốc doanh vẫn tiếp tục sự trì trệ của mình do cơ chế không minh bạch, quản trị yếu kém và sự lãng phí tài nguyên, lãng phí tín dụng.

Bởi vì chính sách tiền tệ mang tính thị trường cao, nên để cung cấp tín dụng mềm cả ngắn hạn lẫn dài hạn cho các DNQD, nhà nước đã sử dụng một phần chính sách tài khóa để định hướng các luồng vốn ưu đãi cho khu vực này, từ đó không chỉ gây lãng phí nguồn lực tài chính hạn hẹp (đặc biệt là tài chính dài hạn), mà còn gây ra góp phần gây ra cả lạm phát, giảm hiệu quả chung của toàn nền kinh tế, khiến cho chi phí sản xuất tăng cao. Không những thế, chính sách tín dụng mềm dành cho các DNQD còn gây ra một mối đe dọa tiềm ẩn: đó là các khoản nợ xấu ở ngân hàng mà con nợ chính là các DNQD được ưu ái này.

Tất cả những điều này chỉ cần nhìn vào câu chuyện của Vinashin là đủ!