Đề cập tới mô hình tập đoàn, ông Mai Liêm Trực, nguyên Thứ trưởng Bộ Bưu chính Viễn thông cho biết, lịch sử phát triển của các tập đoàn trên thế giới được hình thành không phải ở các quyết định hành chính, mà bằng quá trình tích tụ, tập trung về vốn, nhân lực, sản phẩm, công nghệ do sự lớn lên của thị trường. Phát triển đa ngành, đa nghề phải trả lời được câu hỏi: "Có cạnh tranh được không?", chứ không phải đi vào lĩnh vực đầy rủi ro. Một yếu tố quan trọng nữa là các tập đoàn tập trung nguồn lực của xã hội thông qua mô hình công ty đại chúng (đa sở hữu). Đối với các tập đoàn, sự chia sẻ rủi ro đồng nghĩa với việc gia tăng giám sát của công chúng, cụ thể và trực tiếp là các nhà đầu tư, tránh quyết định chủ quan duy ý chí của các nhà lãnh đạo.


Trên thế giới, cách đây 30 năm, người ta đã giảm bớt quản lý của chính quyền với hoạt động của tập đoàn, thay vào đó huy động khả năng giám sát từ công chúng. "Những tập đoàn thuộc quản lý nhà nước như France Telecom, Korean Telecom... ban đầu nhà nước sở hữu 100%, nhưng sau đó đã thực hiện bán dần cổ phần. Không kiểm soát xã hội nào tốt bằng gắn với lợi ích khi công chúng tham gia đầu tư", ông Trực nói.


Chưa phải là những "nắm đấm thép" của nền kinh tế, nhưng mô hình phát triển của một số tập đoàn kinh tế tư nhân đã được giới chuyên gia đánh giá khá cao. Một trong những DN phát triển theo mô hình tập đoàn hiện nay ở Việt Nam được ông Trực đánh giá tốt là trường hợp của FPT. Theo ông Trực, FPT đang phát triển theo mô hình tập đoàn khá bài bản, theo đúng hình mẫu nói chung của các tập đoàn trên thế giới, đó là tích tụ tập trung và đa sở hữu. Cụ thể, sau 20 năm hoạt động, từ quy mô ban đầu cực nhỏ (buôn bán máy tính), FPT đã phát triển sang nhiều ngành nghề có khả năng bổ trợ cho nhau như công nghệ thông tin, viễn thông, đào tạo, truyền thông, bất động sản, tài chính ngân hàng… với 14 công ty thành viên (trong đó có 16 công ty con) và 1 trường đại học, số lượng nhân viên hơn 9.000 người. Từ một công ty nhà nước, FPT đã cổ phần hóa rất sớm, từ năm 2002, lúc đó vốn cổ phần của Công ty là 20 tỷ đồng, trong đó vốn nhà nước chiếm 51% và các cổ đông khác chiếm 49%. Năm 2003, vốn của FPT tăng lên 150 tỷ đồng, trong đó vốn nhà nước chiếm 10% và các cổ đông khác chiếm 90%. Năm 2006, FPT niêm yết cổ phiếu trên TTCK, trở thành công ty đại chúng, đa sở hữu. Theo kết quả kinh doanh 6 tháng đầu năm 2008 của FPT, tổng doanh thu của cả Tập đoàn đạt hơn 8.676 tỷ đồng, tăng 47,1% so với cùng kỳ năm 2007. Trong 7 năm liên tục, FPT tăng trưởng trung bình 40%/năm, trở thành một tập đoàn kinh tế - công nghệ đa ngành nghề năng động. Hoạt động của Tập đoàn FPT giờ đây không chỉ chịu sự giám sát của ban lãnh đạo DN, mà còn chịu sự giám sát của hơn 20.000 cổ đông, trong đó có nhiều cổ đông bên ngoài am hiểu và có trình độ.