TTCK VN đi vào hoạt động từ năm 2000. Kể từ đó đến nay ngân hàng đã đóng góp phần quan trọng của mình vào sự hình thành, phát triển và ổn định TTCK như ngân hàng đứng ra thành lập CTCK con của mình, hỗ trợ cho vay qua CTCK…Mối quan hệ này là tích cực và tốt đẹp cho tới 2005.


Cuối 2005 nền kinh tế VN bắt đầu khởi sắc, các nhà đầu tư gián tiếp nước ngoài quan tâm thực sự tới TTCK VN. Các điều kiện cho TTCKVN cất cánh trở nên rõ ràng. Trước cơ hội lớn này thì kể từ đây mối siêu liên kết ngân hàng, CTCK, đại gia bắt đầu xuất hiện rõ nét.


- Ngân hàng có thể liên kết trực tiếp với CTCK con của mình hay với một CTCK khác hoặc Ngân hàng mẹ này có thể giao hoán liên kết với con của ngân hàng khác tùy vào mối quan hệ.


- Đại gia có thể là nhà đầu tư cá nhân, tổ chức trong nước, nước ngoài, cổ phần hay nhà nước và không loại trừ đầu tư đứng tên cá nhân nhưng vốn thực sự bỏ ra là một nhóm người hoặc tổ chức do các cá nhân này có số vốn khổng lồ lên tới hàng trăm, hàng ngàn tỷ.


Và cuộc chơi bắt đầu từ IPO các DNNN ví dụ như nhiệt điện Phả Lại. Các đại gia mặc dù không đủ tiền cho cuộc chơi lớn hàng ngàn tỷ liền tới ngân hàng thuyết phục mở hầu bao. Họ thuyết phục hay đến nỗi NH rất nhanh chóng đáp ứng, một số thậm chí ứng trước cho cả tiền cọc đấu giá. Đấu giá thành công với mức giá trên mệnh giá một chút, phần thanh toán còn lại cũng được NH xử lý sau khi đại gia thế chấp kết quả đấu giá. Kết quả là, đại gia sẽ phải lo trả thực sự tiền lãi phát sinh và vốn gốc cho NH.


Để có tiền trả, giá CP được đẩy lên liên tục. Công bằng mà nói ngoài tài bơm thổi của đại gia thì mùi thơm của CP cũng đã được nhiều người nhận biết và mười đồn trăm, trăm đồn nghìn. Cổ phiếu trở thành giấc mơ lớn không loại trừ một ai có điều kiện hoặc có tham vọng đại gia.


Trên thị trường thứ cấp, cụ thể Hà Nội và Tp.HCM thì giấc mơ lớn chỉ thực hiện được mỹ mãn khi có sự giúp sức của CTCK.


CTCK giới thiệu người đi vay cho NH , làm repo, làm nơi truyền tin tốt đến cho mọi người qua các bài học thành công như bà bán nước vỉa hè trở thành tỷ phú…nhưng ở phía sau các đại gia được CTCK cấp cho đặc quyền ưu tiên giao dịch, luôn được mua trước, bán trước với khối lượng lớn, rất lớn. Đặc quyền này đem lại đặc lợi cho CTCK qua phí môi giới, cho NH qua khoản cho đại gia vay, và hưởng lợi hơn hết tất nhiên cho đại gia, siêu lợi nhuận và đưa được mức giá về nơi mình muốn. Các vòng xoáy to nhỏ, những đợt lên xuống giá màu hồng ngày càng tăng trưởng.


Như vậy nguyên nhân của sự tăng nóng trên TTCK đã dần lộ rõ. Mối siêu liên kết này là nguyên nhân lõi, nguyên nhân của mọi nguyên nhân. Nguyên nhân này được sự đồng điệu của giấc mơ lớn làm cho câu chuyện trở thành hiện thực với nhiều người.


Nhưng mọi chuyện đều có mặt trái của nó. Khi những tín hiệu vĩ mô trở nên đột ngột xấu đi như NHNN ra chỉ thị 03, có một cái gì đó lờ mờ hiện ra các đợt lên xuống giá giờ đây nhiều toan tính hơn nhưng vẫn nhằm mục tiêu lợi nhuận cao thể hiện qua các đỉnh giá xuống dần từ 11/2007 mà ấn tượng nhất là đợt lên giá 7 phiên liên tiếp tại sàn Hose trước Têt am lịch.


Sau Tết Âm lịch, mọi chuyện trở nên rối bung, lạm phát tăng vọt, NHNN siết chặt tiền tệ làm bất động sản đóng băng, cơn bão nợ tín dụng cho vay thứ cấp bùng phát ở Mỹ làm kinh tế Mỹ ảnh hưởng xấu lên tất cả, giá dầu, giá vàng lên cao…Tóm lại là toàn chuyện xấu ảnh hưởng tới một thứ rất lớn trên TTCK là niềm tin.


Cuộc tháo chạy bắt đầu.


Trước tương lai bất định như vậy thì nhóm siêu liên kết hành động như thế nào?


Ở đây tạm chia làm hai nhóm là nhóm nhanh chân và nhóm chậm chân. Nhóm nhanh chân thấy nguy tháo chạy trước. Để chuẩn bị chạy phải tạo tình thế bull trap cho các nhà đầu tư khác mắc lừa, thị trường ấm lên trước Tết âm lịch do nhóm này tác giả và sau Tết bắt đầu xả hàng. Sau vài ngày ngỡ ngàng thì thị trường hiểu ra vấn đề cộng với các thông tin xấu dồn dập tới như đã nói ở trên thị trường đi xuống dần dần mọi người đều tin thị trường đang rất xấu và xu thế đi xuống không có sức gì cản nổi bất chấp nỗ lực từ chính phủ, cơ quan quản lý…


Nhóm chậm chân. Ở phía nhóm chậm chân tình thế bắt đầu trở nên xấu đi rõ rệt. Siêu liên kết chỉ vững mạnh khi ai cũng có lợi. Bắt đầu từ ngân hàng, phải tăng thêm tiền thế chấp hoặc bán cổ phiếu của đại gia đi để bảo toàn vốn, CTCK thì ôm cục tự doanh, từ niềm tự hào đang trở thành nỗi khiếp sợ, đại gia trước hưởng lợi nhiều nhất giờ chịu sức ép nặng nề nhất chưa kể nhà đầu tư nhỏ trước cơn thua thiệt bắt đầu nhận ra và phản đối mối quan hệ siêu liên kết này. Phải bán thôi, và vòng xoáy giảm giá ngày càng lan rộng trên thị trường.


Như vậy, nguyên nhân lõi của việc thị trường xuống giá rồi tuột dốc không ai khác hơn vẫn là từ sự siêu liên kết này. Siêu liên kết này như vậy đã trực tiếp và gián tiếp thao túng giá, thổi bùng và dập tắt niềm tin trên thị trường.


Cơ quan quản lý đang lúng túng trước dòng vốn gián tiếp ập vào thì lại đứng trước vấn đề nan giải này bởi lẽ hệ thống giám sát chưa được chuẩn bị cho tình huống này.


Từ trước tới nay thì chứng khoán là của ngành chứng khoán, tiền là của ngân hàng, chưa có sự liên thông giám sát song hành tiền và chứng khoán. Tích tụ từ trước và đột ngột bùng nổ, tiền và chứng khoán thâm nhập, trộn lẫn vào nhau trong nội địa, tiền vào tiền ra trước cửa ngõ quốc tế. Khoảng trống này đang chờ giải pháp từ cơ quan mới ra đời là ủy ban giám sát tài chính, NHNN, BTC. Việc phối hợp này là giải pháp dài hạn, còn trước mắt việc cấp bách cần làm là nhận diện, giảm thiểu những mối siêu liên kết này.