Trongmấy tháng vừa qua,thị trường
chứng khoán việt nam diễn biến thất thường, nhất là từ khi sở giao dịch ck HCMthayđổi
quy trìnhkhớp lệnh.Có nhiềubuổi giao dịch một số mãcổ phiếu(CP)đột
ngộtđảo chiều khi chuyển từ phiên khớp lệnh liên tục sang phiên khớp lệnh
xácđịnh giáđóng cửa, trong đó có nhiều mã CPđảo chiều giảm
xuống mức giá sàn.Hiện tượng trên xảy ra trong trường hợp có số lượng lớn lệnh
ATCđặt bán trong một mã CP.Về nguyên tắc khớp lệnh ở đây không có
gìđáng bàn.Nhưngđiều đáng nói ởđây là một số NĐT đã gặp phải rủi ro đáng tiếc. Nguyên
nhân chính là một số NĐT do thiếu hiểu biết và quá lạm dụng lệnh ATO, ATC khi đặt
lệnh mua bán ở các phiên khớp lệnh định kì. Đơn giản là khiđặt lệnh mua,
bán này(ATO,ATC) một số NĐT hiểu rằng sau
khi xác định được giá mở, đóng cửa rồi thì lệnh ATO,ATC của họ sẽ được ưư tiên
khớp trước chứ bản thân họ không biết rằng do có nhiều NĐT cùng đặt loại lệnh này
đã làm cho giá CP bị thay đổi đột ngột hoặc mất giá. Họ không hiểu thực chất của
lệnh ATO,ATC là lệnh ưu tiên mua giá cao
nhất(trần) và bán giá thấp nhất(sàn) mà còn tác động làm giá CP thay đổi rất lớn.Ví
dụ sauđây sẽ cho thấy rõđiềuđó





Giả sử CP ABC trong ngày GD có giá tham
chiếu là 100(nghìn đồng), giá trần là 105 và giá sàn là 95.Giả sử cp
nàyđang có thông tin tốt nên trongphiên xácđịnh giámở
cửa và cuối phiên khớp lệnh liêntục đangđược khớp với giá trần là
105 và không còn dư bán.Sang phiên GD xácđịnh giáđóng cửa có NĐTđặt
bổ sung thêm lệnh mua với giá sàn và cơ cấu lệnh như sau:







DƯ
MUAGIÁDƯ
BÁN




KL(cp)(nghìn
đồng)
KL(cp)







Cuối
phiên2: 10 000
(LO)
105
0







Cuối
phiên3:30 000(LO)
105
15 000(LO)




30 000 (ATC)
80 000 (ATC)




15 000 (LO)
95



Với cơ cấu lệnh như trên giá đóng cửa sẽ
là 95 vàđược "ưu tiên" cho lệnh ATC khớp trước với KL khớp là
75 000 cp.Do thiếu hiểu biết một số NĐT
đặt lệnh bánATC ở phiên 3 với kì vọng là bán được giá trần(105) và mong được
ưu tiên khớp trước lệnh giới hạn LO đặt
bán(vì cuối phiên 2 đang khớp với giá 105 và dư bán bằng không).



Do thiếu thận trọng,thiếu hiểu biết và quá
lạm dụng lệnh ATC mà một số NĐT đã vô tình làm cp đảo chiều từ giá trần xuống
giá sàn khi chuyển từ phiên GD khớp lệnh liên tục sang phiên GD xác định giá
đóng cửa.Ví dụ trên chỉ là trường hợp điển hình còn nếu trường hợp khối lượng lệnh
bán ATC không lớn hơn khối lượng lệnh mua quá lớn thì nó vẫn làm cho CP giảm giá
tuy không giảm xuống giá sàn.Nếu có nhiều mã CP như thế toàn thị trường sẽ bị mất
điểm so với phiên2, trong trường hợp này sẽ rất khó phát hiện ra mặc dù ảnh hưởng
của nó là rất nghiêm trọng. Mà điều này thường xuyên xảy ra vì trong ba phiên khớp
lệnh bao giờ cũng có NĐT đặt mua CP bằng lệnh LO với giá thấp, thậm chí giá sàn
nên khi khớp lệnh theo nguyên tắc khớp với khối lượng lớn nhất nếu bên bán có
nhiếu lệnh ATO,ATC đặt bán thì chắc chắn giá mở, đóng cửa sẽ là giá khớp thấp
nhất có thể khớp được. Đó cũng là một trong những nguyên nhân theo tôi là rất lớn
làm cho TTCK xấu đi trong thời gian gần đây, mặc dù các thông tin KD của các DN
niêm yết là tương đối tốt. Đấy là chưa kể dựa vào hai loại lệnh này(ATO, ATC) một số NĐT còn lợi dụng
thao túng làm giá theo ý đồ có chủ ý của họ.



Vì vậy để tránh rủi ro đáng tiếc xảy ra, NĐT không nên lạm dụng và cần
phải thận trọng khi sử dụng hai lệnh ưu tiên ATO,ATC khi tham gia GD, đặc biệt
là khi đặt lệnh bán CP của mình.




Với đặc điểm thị trường CK còn rất nhiều NĐT thiếu hiểu biết như hiện nay nên chăng SGDCK thành
phố HCM chưa nên áp dụng loại hình GD này.



Phạm Văn Ất - Pva.hanoi@gmail.com