Phân tích kỹ thuật: Những kinh nghiệm và định hướng trong tương lai

[1nightdream]

James Fisk - “Bá tước ăn cướp”



Thứ sáu, ngày 14/9/1869 đã đi vào lịch sử nước Mỹ với cái tên “Ngày thứ Sáu đen tối” khi mà giá vàng ở Mỹ bắt đầu tụt giá thảm hại, kích hoạt một trong những cuộc khủng hoảng kinh tế kinh hoàng nhất trong lịch sử nước Mỹ. James Fisk chính là một trong những thủ phạm chính của sự kiện này.

“Bá tước ăn cướp” là một trong những khái niệm đặc trưng cho thời kỳ sơ khai của chủ nghĩa tư bản khi nền kinh tế chưa bị điều tiết hay kiểm soát gì, dành để ám chỉ những nhà tư bản kiếm lời, làm giàu bất chấp thủ đoạn, coi nền kinh tế chẳng khác gì một sòng bạc không giới hạn. Không ít những nhà đại tư bản hay đại công nghiệp sau này của nước Mỹ đã từng là bá tước ăn cướp - như John D. Rockefeller hay Cornelius Vanderbilt - và nhờ đó mới có thể trở thành những con người như vậy. James Fisk không chỉ đơn thuần là một trong số đó, mà còn là người thành công và tai tiếng hơn cả, vinh quang và cũng bi thảm hơn cả, để lại dấu ấn thiên thu không phai mờ trong lịch sử kinh tế nước Mỹ. Trong cuộc đời và sự nghiệp đầu cơ ngắn ngủi của mình, James Fisk thắng tất cả những trận đầu cơ lưu truyền hậu thế, nhưng lại thua trong canh bạc mà Fisk luôn cho rằng dễ chơi và dễ thắng nhất, nhưng rồi lại chứng tỏ là khó lường và nguy hiểm nhất, đó là tình yêu.

James Fisk theo học ở trường ít đến mức có thể coi như không đi học. Ngay từ rất nhỏ ông đã theo cha đi bán hàng lưu động, rồi tham gia một đoàn xiếc nhưng chẳng được bao lâu lại trở về hành nghề cùng cha và cũng chẳng bao lâu sau đó xây dựng gánh hàng của cha trở thành một công ty thực thụ và làm ăn phát đạt với 5 cỗ xe ngựa và cả tá nhân viên. Chính vì thế mà James lọt vào tầm ngắm của tập đoàn thương mại Jordan and Marsh đóng trụ sở ở thành phố Boston và được tập đoàn này tuyển dụng làm đại diện. Sự kiện này là dấu mốc trọng đại đầu tiên trong cuộc đời của James. Nó đã mở ra cánh cửa bước vào thế giới kinh doanh lớn và đầu cơ vốn vẫn luôn là tham vọng và sở trường của James.

Ngày 12/4/1861 là dấu mốc trọng đại thứ hai trong cuộc đời James, đó là ngày bùng nổ cuộc nội chiến ở Mỹ. James nhận ra được ngay cơ hội mà cuộc chiến tranh này đem lại cho mình. Nếu được coi là nhà cung ứng hậu cần cho quân đội thì không chỉ có thể kinh doanh kiếm lời từ những gì cung ứng cho quân đội vốn được ưu tiên hàng đầu, mà còn cả từ những gì quân đội có mà không cần đến nhưng bên ngoài lại khan hiếm. Hơn nữa, cái hỗn loạn của chiến tranh cũng như danh nghĩa cung ứng hậu cần cho quân đội là điều kiện tốt nhất để buôn lậu. James vận động, tranh thủ, lôi kéo, mua chuộc, hối lộ, gài bẫy và dọa ép gần như tất cả những nhân vật chủ chốt trong quân đội mà James tiếp cận được để giành lấy độc quyền ấy. Mua rẻ, bán đắt và buôn lậu chi phối hành động của James, chứ không phải mua của ai và bán cho ai. Cuộc nội chiến này đã giúp miền Bắc nước Mỹ đánh bại miền Nam và giúp James trở thành người giàu có cũng như tự tin đủ mức để bắt đầu cuộc chinh phục Phố Wall ở New York.

Những phi vụ đầu cơ ra mắt Phố Wall của James bị thất bại, trừ lần đầu cơ vào trái phiếu của những bang miền Nam trong thời gian rất ngắn sau nội chiến khiến James phải từ bỏ đầu cơ chứng khoán chuyển sang kinh doanh hàng dệt và may mặc. Nhưng công ty này của James bị phá sản sau đó không lâu. Kinh doanh thất bại, nhưng bài học có được từ đó lại đắt giá: đầu cơ chứng khoán mới là nơi James tung hoành, Phố Wall mới là đỉnh cao cần chinh phục. Đối với James, vấn đề không phải là tiền, mà là phiêu lưu mạo hiểm, cuộc chơi càng mạo hiểm thì lại càng hấp dẫn và càng đáng để chơi.

James trở lại Phố Wall và có được bước ngoặt tiếp theo của đời mình là gặp Daniel Drew, một doanh nhân cũng bất chấp thủ đoạn không kém gì James, nhưng cao tuổi hơn và lão luyện hơn trên thương trường. Ý định của James lừa Drew không thành, nhưng lại gây ấn tượng sâu đậm ở Drew tới mức người này mời James cùng cộng sự. Lúc đó, Drew đang sống mái với ông trùm về đường sắt nước Mỹ Cornelius Vanderbilt để giành giật công ty Erie Railroad có tuyến đường sắt từ New York tới biên giới Mỹ - Canada. Drew và Vanderbilt vốn là cừu thù của nhau từ lâu. Năm 1866, Vanderbilt quyết tâm giành quyền kiểm soát Erie Railroad mà cho tới khi đó Drew nắm giữ đa số cổ phiếu. Cách làm của Vanderbilt cổ điển đến mức dễ bị nhận thấy và bị lừa cho nên đã bị Drew và Fisk đưa vào bẫy. Đầu năm 1866, Drew bỏ tiền túi ra cho công ty Erie Railroad vay 3,5 triệu USD, đổi lại nhận được quyền sở hữu 58.000 cổ phiếu của công ty đường sắt này. Drew và Fisk nêu mục đích là nâng cấp tuyến đường sắt, nhưng trên thực tế nhằm hạ giá cổ phiếu để gây thiệt hại cho Vanderbilt. Họ lập hẳn một xưởng in riêng để in số cổ phiếu nói trên, chờ thời điểm thuận lợi và tung cùng một lúc ra thị trường. Chỉ trong vòng vài ngày, giá cổ phiếu của Erie Railroad giảm từ 80 cents xuống còn có 50,3 cents. Vanderbilt bị lỗ 5 triệu USD.

Để gỡ gạc, Vanderbilt tìm cách liên kết với Drew và Fisk nhằm đẩy giá cổ phiếu tăng bằng cách đổ tiền mua cổ phiếu. Hai người này thỏa thuận, nhưng lại không thực hiện thỏa thuận với Vanderbilt. Trong khi Vanderbilt mua vào thì họ lại bán ra. Vanderbilt mua chuộc và hối lộ cảnh sát cũng như tòa án ở nơi này để cấm Drew và Fisk hoạt động thì họ cũng làm như vậy ở bang khác để được hoạt động. Khi cuộc chiến giữa hai bên chính thức chấm dứt vào ngày 10-3-1866 thì cũng là lúc Vanderbilt bị thua thiệt tổng cộng hơn 8 triệu USD và Fisk đã gây dựng được vị thế vững chãi trong thế giới đầu cơ.

Nhưng lũng đoạn thị trường vàng ở Mỹ xem ra mới là thành tựu đầu cơ lớn nhất của Fisk. Fisk nhận ra cơ hội đó từ một hệ lụy của cuộc nội chiến: Chính phủ Mỹ dùng lạm phát để tài chi cho cuộc nội chiến bằng cách phát hành giấy bạc ngân hàng (được gọi là Greenback) không được bảo đảm bằng vàng, nhưng với cam kết là sau chiến tranh sẽ đổi lại ra vàng. Tổng thống Ulysses Grant khi tranh cử cũng dùng cam kết đó để vận động cử tri bỏ phiếu cho mình. James Fisk cùng với đối tác là Jay Gould âm mưu thống trị thị trường vàng trước khi chính phủ bán vàng ra để mua lại Greenback. Họ mua chuộc em rể của Tổng thống Grant để tác động Tổng thống trì hoãn việc bán vàng để cho họ có thời gian đầu cơ tích trữ vàng, đẩy giá vàng lên cao, nhưng sẽ bán đi trước thời điểm chính phủ bắt đầu bán vàng. Khi tổng thống Grant phát hiện ra và ra lệnh bán vàng ngay lập tức thì cũng đã quá muộn. Fisk và Gould đã tẩu tán hết số vàng đầu cơ và sau đó giá vàng sụt xuống thảm hại bắt đầu từ ngày Thứ Sáu, 14 - 9 - 1869, đẩy nền kinh tế nước Mỹ lâm vào khủng hoảng thực sự. Sự kiện đó đi vào lịch sử nước Mỹ với cái tên “Ngày thứ Sáu đen tối”, trở thành biểu tượng cho cơn ác mộng trên thị trường tài chính và chứng khoán. Fisk không dấu diếm cảm xúc riêng tư về sự việc này khi nói: “Chúng tôi được tất cả, chỉ mất có danh dự thôi”. Đối với Fisk, đầu cơ và danh dự là hai thứ mà muốn có được cái này thì phải chấp nhận mất cái kia.

Nhưng sự đời lại thật trớ trêu. Fisk thành công trong đầu cơ bao nhiêu thì lại đen đủi bấy nhiêu trong chuyện tình ái. Tất cả tình yêu của Fisk đều dành cho một cô gái điếm cao cấp tên là Josie Mansfield. Fisk lo cho nàng cuộc sống vương giả trong xã hội New York đương thời, nhưng rồi về sau nàng lại phải lòng đối tác của Fisk là doanh nhân cũng rất thành đạt Edward Stokes. Cả hai lập mưu dùng những bức thư tình của Fisk gửi cho nàng để tống tiền Fisk. Cả hai đều không hiểu rằng ngay đến cả danh dự cũng đã được Fisk dùng để đầu cơ thì Fisk đâu có hãi mấy trò tống tiền ấy. Bực tức vì sự từ chối và khinh bỉ của Fisk, ngày 6 - 2 - 1872 Stokes đã bắn chết Fisk ngay tại cửa vào một khách sạn ở New York. Stokes chỉ bị đi tù có 6 năm, nhưng Fisk đã chết ở độ tuổi 37. Những tín đồ của môn đạo đầu cơ thương tiếc Fisk, còn đối thủ của Fisk thở phào nhẹ nhõm vì tất cả họ đều biết rằng, năng lực đầu cơ của Fisk đang rất sung mãn và nếu Fisk còn sống thì rồi không biết chuyện gì sẽ còn xảy ra trong thế giới đầu cơ.