Để phân tích chính xác tình hình hoạt động của một doanh nghiệp thì việc áp dụng tính toán các chỉ số kinh tế như ROS, ROE, ROA, … là điều rất cần thiết. Trong bài viết này, FTV sẽ cùng nhà đầu tư tìm hiểu về chỉ số ROS là gì? Cách tính chỉ số ROS và sự phản ánh của chỉ số này. 

Chỉ số ROS là gì?


Chỉ số ROS (hay còn gọi Return On Sales) là tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu. Đây là chỉ số thể hiện chính xác tỷ suất sinh lời dựa trên doanh thu thực tế của doanh nghiệp đó, đánh giá xem trên một đồng doanh nghiệp thu vào sẽ mang về được bao nhiêu đồng lợi nhuận.

Chỉ số ROS càng lớn chứng tỏ doanh nghiệp đang phát triển tốt và khả năng sinh lời cao. 

Chỉ số ROS trong chứng khoán là gì?

Với những ai tham gia đầu tư chứng khoán đều sẽ quan tâm đến ROS là gì trong chứng khoán? Chỉ số ROS dương và được ổn định qua từng thời kỳ sẽ cho thấy được doanh nghiệp đó hoạt động bền vững theo thời gian. Nếu như chỉ số ROS tăng dần theo thời gian cho nhà đầu tư thấy một tín hiệu tốt đó là: cổ phiếu của công ty đó trên sàn giao dịch chứng khoán có giá trị khả quan.
>> Tham khảo:https://ftv.com.vn/nav-la-gi

Ý nghĩa của chỉ số ROS trong chứng khoán

Chỉ số ROS đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá hiệu suất hoạt động kinh doanh của một doanh nghiệp. Đặc biệt là đánh giá được quản lý chi phí ( bao gồm chi phí bán hàng, quản lý doanh nghiệp) để tạo ra doanh thu lớn nhất với  mức chi phí thấp nhất. 

Vì doanh thu thuần luôn là số dương chính nên chỉ số ROS âm hay dương sẽ phụ thuộc rất nhiều vào kết quả của lợi nhuận sau thuế. Cụ thể đó là:

Nếu chỉ số ROS âm thì doanh nghiệp đang kinh doanh thua lỗ. Chứng tỏ rằng nhà quản lý của doanh nghiệp đang không kiểm soát tốt chi phí cho hoạt động kinh doanh (bao gồm các chi phí bán hàng, chi phí đầu vào, chi phí quản lý doanh nghiệp…)
Nếu chỉ số ROS dương thì doanh nghiệp đang kinh doanh có lãi. Đặc biệt là nếu ROS càng lớn thì doanh nghiệp đó hoạt động càng tốt. 

Mặt khác chỉ số ROS còn phụ thuộc nhiều vào đặc điểm của từng ngành nghề kinh doanh. Nhà đầu tư nên có sự so sánh chỉ số ROS của công ty với trung bình chung của ngành nghề đó, để có thể đưa ra được những đánh giá chuẩn xác nhất.

Công thức tính chỉ số ROS chính xác nhất


Chỉ số ROS bằng lợi nhuận sau thuế chia cho doanh thu thuần và nhân với 100%. Trong báo cáo tài chính của công ty luôn trình bày chi tiết về các hoạt động trong kỳ, khoản thu chi, nợ phải trả cũng như các khoản liên quan khác. Lợi nhuận sau thuế và doanh thu thuần đều có trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh: 

Doanh thu thuần =  Doanh thu từ bán hàng, cung cấp dịch vụ – những khoản giảm trừ doanh thu.
Lợi nhuận sau thuế doanh nghiệp = Lợi nhuận trước thuế – chi phí thuế hiện hành và những khoản thuế hoãn lại của doanh nghiệp. 
Lợi nhuận trước thuế doanh nghiệp = Tổng lợi nhuận gộp về của bán hàng, cung cấp dịch vụ + Lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh.

Đồng thời, sau khi đã có được lợi nhuận sau thuế, doanh nghiệp sẽ tiến hành phân bổ cho chủ sở hữu công ty và các cổ đông không kiểm soát. Từ đấy sẽ quy ra được khoản lãi cụ thể trên từng cổ phiếu công ty.

Ví dụ: theo dữ liệu báo cáo tài chính của Công ty Cổ phần Lọc Hóa dầu Bình Sơn

 (BSR) có doanh thu năm 2021 đạt hơn 101 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế đạt hơn 6,68 tỷ đồng.

ROS = (6,68/101)*100% = 6,64%
Lãi trên mỗi cổ phiếu năm 2021 là 2.110 đồng tăng so với năm 2020 là - 910 đồng/ cổ phiếu (Chỉ số ROS 2020 đạt - 4,86%).

Hiện nay trên thế giới còn có công thức tính ROS: 

ROS = Tổng doanh thu – Tổng số chi phí/ Tổng doanh thu

Tùy vào nhu cầu của mình mà nhà đầu tư có thể sử dụng công thức phù hợp.

Chỉ số ROS bao nhiêu là tốt?

Nếu như đánh giá chỉ số ROS, nhà đầu tư chỉ nên so sánh chỉ số này theo từng nhóm ngành. Lúc này nếu như chỉ số ROS lớn hơn với mức trung bình ngành, chứng tỏ rằng doanh nghiệp đó đang hoạt động kinh doanh tốt.  Còn nếu đánh giá chỉ số ROS độc lập thì chỉ số ROS > 10% nghĩa là công ty đang phát triển vững mạnh.

Để có thể đánh giá được xu hướng của chỉ số ROS tốt thì công ty luôn phải duy trì tỷ số ROS ổn định hay có thể nói gia tăng theo từng năm. Chúng ta có thể đánh giá chỉ số ROS của công ty đó từ 3 đến 5 năm.

Chi tiết chỉ số ROS bao nhiêu là tốt sẽ được cụ thể dưới đây: 

So sánh theo trung bình của ngành và khi chỉ số đứng độc lập

Mỗi ngành nghề khác nhau luôn có sự chênh lệch về chỉ số ROS. Nhà đầu tư không thể so sánh chỉ số ROS của một doanh nghiệp sản xuất với một doanh nghiệp dịch vụ được hay không thể so sánh chỉ số ROS giữa doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực giáo dục với doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tiêu dùng.

Đầu tiên, nhà đầu tư có thể so sánh giá trị ROS của doanh nghiệp với trung bình chung của nhóm ngành. Nếu như ROS của doanh nghiệp lớn hơn thì doanh nghiệp đang phát triển tốt trong ngành. Và ngược lại nếu chỉ số ROS nhỏ hơn thì doanh nghiệp đang hoạt động không hiệu quả trong ngành.

Ví dụ: Công ty cổ phần Tập đoàn Hòa Phát (HPG) năm 2021


So sánh chỉ số ROS với những kết quả trong quá khứ


Doanh nghiệp có chỉ số ROS lớn hơn so với trung bình ngành là một dấu hiệu tốt cho thấy rằng doanh nghiệp đang phát triển vững mạnh bền. Tuy nhiên chỉ tiến hành so sánh với “bạn bè” xung quanh là chưa đủ, chúng ta cũng nên tiến hành so sánh với chính doanh nghiệp đó trong quá khứ. Tránh trường hợp chỉ số ROS của doanh nghiệp sẽ đi xuống nhưng lại vẫn tốt hơn so với trung bình ngành.

Có thể thấy ROS HPG tăng trưởng tốt, đặc biệt tăng trưởng mạnh mẽ vào năm 2021. Bên cạnh đó, nhà đầu tư cũng có thể đặt chỉ số ROS đứng độc lập với ROS >10% thì chứng minh đây là công ty mạnh.

Đánh giá dựa trên thời gian hoạt động của công ty. 

Thời gian hoạt động của công ty cũng là một trong những cách để đánh giá. Dấu hiệu của một công ty tăng trưởng bền vững đó là lợi nhuận thuần của doanh nghiệp đấy phải luôn trên đà tăng trưởng ổn định.

Đầu tiên, nhà đầu tư phải đánh giá chỉ số ROS trong giai đoạn từng quý, từng năm của doanh nghiệp. Nếu như doanh nghiệp đó không có sự gia tăng theo thời gian thì chứng tỏ họ đang hoạt động không ổn định. Đặc biệt là nên tiến hành kiểm tra thật kỹ giá trị chỉ số ROS trong thời gian từ 3 đến 5 năm gần nhất.

Đánh giá dựa trên chiến lược hoạt động doanh nghiệp của công ty

Đôi khi, chỉ số ROS âm cũng thuộc vào những chiến lược phát triển trong từng khoảng thời gian của doanh nghiệp. Nhà đầu tư cần phải đánh giá theo xu thế tương lai và chiến lược hoạt động của công ty.

Ví dụ như: 

Những doanh nghiệp lớn như CocaCola hay một vài siêu thị lớn Metro có tiếng tại Việt Nam lỗ 12 năm liên tục nhưng vẫn được định giá bán lên đến 900 Triệu USD. Lúc này, nhà đầu tư nên xem xét chiến lược của doanh nghiệp.

Nếu như mục tiêu hoạt động của doanh nghiệp là chiếm lĩnh thị trường thì chỉ số ROS khó mà có thể dương được. Còn nếu như doanh nghiệp hướng tới mục tiêu là lợi nhuận, các nhà điều hành sẽ làm mọi cách để có thể thúc đẩy doanh thu, giảm thiểu chi phí để giá trị của ROS là cao nhất.

Đánh giá theo chu kỳ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp

Chỉ số ROS còn phụ thuộc rất nhiều vào vòng đời của sản phẩm và của doanh nghiệp.

Chu kỳ sống của một doanh nghiệp sẽ bao gồm 5 giai đoạn: Khởi nghiệp, xây dựng, tăng trưởng, trưởng thành và sau trưởng thành:

Khởi nghiệp và xây dựng: đây là giai đoạn chủ doanh nghiệp sẽ hình thành ý tưởng, tầm nhìn, sứ mệnh và bắt đầu hoạch định kế hoạch kế hoạch kinh doanh. Thông thường trong 2 giai đoạn này chỉ số ROS thường sẽ âm nhưng đây là nền tảng để doanh nghiệp tiếp tục phát triển trong giai đoạn tiếp theo.
Tăng trưởng: Giai đoạn này doanh nghiệp sẽ tăng trưởng mạnh mẽ, chính vì vậy chỉ số ROS thường rất lớn.
Trưởng thành: là thời điểm doanh thu và lợi nhuận đạt mức khổng lồ, đồng thời chỉ số ROS có thể vẫn tăng nhưng tốc độ tăng trưởng sẽ chững lại.
Giai đoạn sau trưởng thành: là lúc này doanh nghiệp sẽ đối diện với 3 sự lựa chọn: làm mới lại, suy thoái hoặc duy trì trạng thái ổn định. Làm mới lại đồng nghĩa với việc sẽ xây dựng lại doanh nghiệp và chỉ số ROS có thể sẽ âm. Còn đối với việc lựa chọn suy thoái thì chỉ số ROS sẽ ngày càng giảm và duy trì tình trạng ổn định thì giá trị ROS sẽ ở mức tương đương trong giai đoạn trưởng thành.

Vòng đời của sản phẩm

Chỉ số ROS có mối liên hệ trực tiếp đến doanh thu bán hàng của doanh nghiệp, chính vì thế nhà đầu tư cũng có thể đánh giá chỉ số ROS thông qua vòng đời của sản phẩm:

Giai đoạn giới thiệu sản phẩm: là lúc doanh nghiệp vừa tung sản phẩm ra thị trường. Thông thường chi phí dành cho các hoạt động bán hàng, hoạt động quảng cáo ở giai đoạn này rất cao. Cũng như doanh thu về bán hàng khá thấp. Chính vì thế chỉ số ROS thường ở trình trạng âm.
Giai đoạn tăng trưởng: là thời điểm mà người tiêu dùng đã có sự chấp nhận sản phẩm. Doanh thu bán hàng sẽ ngày càng tăng và chỉ số ROS cũng sẽ ngày một tăng lên.
Giai đoạn bão hòa: lúc này doanh thu thuần của doanh nghiệp có thể sẽ bị chững lại và giá trị ROS cũng chững lại, không có nhiều sự tăng trưởng.
Giai đoạn suy thoái: lúc này sản phẩm của doanh nghiệp có thể sẽ rút khỏi thị trường. Doanh nghiệp nên nghiên cứu và đưa ra các sản phẩm mới nhằm mục đích duy trì lợi nhuận và sự phát triển của doanh nghiệp.
>> Tham khảo: https://ftv.com.vn/chung-khoan-no-la-gi
Làm thế nào để cải thiện chỉ số ROS của doanh nghiệp?

Để tối ưu và cải thiện chỉ số ROS cho doanh nghiệp, chúng ta cần quan tâm đến những yếu tố sau:

Kiểm soát phần chi phí và chu kỳ sống của sản phẩm.
Gia tăng nguồn doanh thu.
Phân tích và đánh giá chi tiết các yếu tố như: nhu cầu thị trường về sản phẩm, thu nhập của người tiêu dùng và mức giá sản phẩm của các đối thủ,… Từ đó sẽ đưa ra những chiến lược kinh doanh phù hợp, dễ dàng kiểm soát được chỉ số ROS.
Lưu ý khi sử dụng chỉ số ROS

Chỉ số ROS phụ thuộc vào yếu tố chính đó là lợi nhuận sau thuế và tổng doanh thu thuần của doanh nghiệp. Mà lợi nhuận sau thuế sẽ bằng tổng doanh thu thuần trừ đi tất cả các chi phí. Như vậy chỉ số ROS sẽ phụ thuộc vào tổng doanh thu thuần và tổng chi phí.

Biến Động Tăng Của Tổng Lưu Chuyển Thuần

Tổng lưu chuyển thuần = Doanh thu bán hàng + Doanh thu tài chính + Thu nhập khác

Vậy, Tổng lưu chuyển thuần tăng có thể đến từ những yếu tố sau:

Công ty tăng doanh thu về bán hàng và cung cấp dịch vụ.
Lãi từ tiền gửi ngân hàng tăng và lãi từ tiền chia cổ tức bằng tiền.
Lãi từ việc chênh lệch tỷ giá hối đoái với những doanh nghiệp xuất khẩu hoặc doanh nghiệp thực hiện giao dịch nhiều bằng đồng ngoại tệ.
Thu nhập từ việc thanh lý tài sản cố định.
Thu nhập từ việc bán mảng kinh doanh.
Thu nhập từ việc chuyển nhượng…

Biến Động Giảm Của Tổng Chi Phí

Tổng chi phí giảm ảnh hưởng từ các yếu tố sau:
Giá vốn hàng bán giảm (bao gồm giá vốn nguyên vật liệu hay khấu hao tài sản cố định,…)
Lãi từ tiền vay giảm.
Chênh lệch từ tỷ giá hối đoái giảm.
Giảm thiểu chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp.
Giảm thiểu chi phí khác…

“Để có thể lựa chọn một doanh nghiệp có chỉ số ROS cao và tăng trưởng tốt thì cần thoả mãn 1 trong 2 biến động kể trên. Ngoài ra, nhà đầu tư nên kết hợp với các chỉ số tài chính khác để có nhìn nhận khách quan hơn về doanh nghiệp.”

Mối tương quan giữa chỉ số ROS với các chỉ số khác

Trên thực tế, các nhà đầu tư không sử dụng duy nhất chỉ số ROS để phân tích mà còn kết hợp với nhiều chỉ số khác như các chỉ số ROE, ROA và ROI. Nhiều người thường bị nhầm lẫn giữa 3 chỉ số này vì chúng đều có liên quan đến doanh thu của doanh nghiệp. Trong đó ROA và ROE sẽ được tính dựa vào dữ liệu của bảng cân đối kế toán và phần tài sản, còn chỉ số ROS sẽ tính theo báo cáo của kết quả hoạt động kinh doanh.

Nội dung sau đây sẽ phân tích sâu hơn cho nhà đầu tư thấy được mối tương quan giữa ROA, ROE và ROI với chỉ số ROS.

ROS đối với ROA

ROA được tính bởi:

ROA = Lợi nhuận sau thuế/ Tổng số tài sản

Chỉ số này thể hiện mối quan hệ giữa mức sinh lợi thực tế của một doanh nghiệp so với tài sản đang sở hữu. Tức là một đồng vốn doanh nghiệp bỏ ra sẽ thu lại được bao nhiêu lợi nhuận, nếu như tỷ lệ này cao chứng tỏ lợi nhuận sau thuế tăng và doanh nghiệp quản lý chi phí tốt, ngược lại nếu tỷ lệ giảm là lợi nhuận thu thấp thậm chí thâm hụt vào vốn bỏ ra.

Chỉ số ROA sẽ tỷ lệ thuận với ROS, khi chỉ số ROS tăng đồng nghĩa làm cho chỉ số ROA tăng.

ROS đối với ROE

Chỉ số ROE là tỷ suất lợi nhuận trên phần vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp, phản ánh hiệu quả trong việc sử dụng nguồn vốn của tổ chức. Nhà đầu tư cần phân biệt vốn chủ sở hữu và tài sản để tránh sự nhầm lẫn.

ROE là chỉ số quan trọng trong việc đánh giá công ty có đang sử dụng tiền của mình tốt hay không. Nó phản ánh “sức khỏe” của doanh nghiệp so với những doanh nghiệp khác cùng ngành trên thị trường.

Vốn chủ sở hữu cũng cần được cân nhắc kỹ lưỡng trước khi sử dụng, nếu không sẽ dẫn đến nguy cơ doanh nghiệp phá sản. Mối quan hệ giữa chỉ số ROE và ROS là tỷ lệ thuận:

ROS tăng thì ROE cũng sẽ tăng 
ROS giảm kéo theo ROE cũng giảm 
ROS đối với ROI

2 chỉ số này khiến nhiều nhà đầu tư bị nhầm lẫn. Bởi bản thân chỉ số ROI phản ánh hiệu suất lợi nhuận của hoạt động đầu tư mang lại, còn chỉ số ROS thể hiện hiệu suất sinh lời đến từ hoạt động kinh doanh.

Về bản chất thì hai chỉ số này sẽ không có quan hệ gì với nhau, nhưng nhà đầu tư có thể kết hợp cả hai 2 chỉ số này để đưa ra lựa chọn đầu tư hợp lý.

Nếu ROI > 0: Doanh nghiệp đạt lợi nhuận từ một khoản tiền đầu tư, lúc này chi phí đầu tư sẽ thấp hơn doanh thu bán hàng. 
Khi ROI < 0: Doanh nghiệp đang ở tình trạng lỗ vốn vì tổng doanh thu bán hàng trong đợt đầu tư này đang thấp hơn so với chi phí bỏ ra.

Trên đây là những thông tin chia sẻ của FTV về chỉ số ROS, hy vọng qua bài viết trên sẽ giúp các nhà đầu tư sẽ hiểu rõ hơn về những vấn đề cần lưu ý đối với chỉ số này.

FTV – công ty chuyên tư vấn đầu tư chứng khoán & hàng hóa phái sinh hàng đầu Việt Nam

Hiện nay, thị trường chứng khoán Việt Nam được đánh giá là kênh thu hút đầu tư hấp dẫn với nhiều yếu tố khác nhau. Nếu nhà đầu tư đang muốn thử sức với chứng khoán nhưng chưa có nhiều kinh nghiệm hay chưa biết bắt đầu từ đâu thì có thể liên hệ ngay với FTV chúng tôi. Tại FTV nhà đầu tư sẽ nhận được những cách phòng ngừa rủi ro và phương pháp đầu tư đem về lợi nhuận cao nhất đến từ các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực.

Đến với chúng tôi, nhà đầu tư còn luôn được các chuyên gia cập nhật những thông tin mới nhất về tình hình biến động trên thị trường bằng các số liệu thống kê cụ thể và bảng phân tích thị trường chính xác. Đồng thời, nhà đầu tư cũng sẽ được cung cấp nhiều loại tài liệu tham khảo miễn phí như thống kê thị trường, biểu đồ cũng như những cách thức giao dịch của từng loại mặt hàng hóa.

Nếu còn bất kỳ thắc mắc hay cần hỗ trợ trong quá trình thực hiện giao dịch, bạn có thể liên hệ ngay đến Công Ty Cổ phần Đầu tư và Công nghệ FTV với số HOTLINE 0983 668 883 để được các chuyên gia trợ giúp tư vấn nhanh chóng nhất nhé !

#ros #chungkhoan #ftv