KIỆN TRUNG QUỐC

Xin có một vài ý kiến nhỏ là chúng ta cần thẳng thắn nhận định trước hết Việt Nam chúng ta muốn đạt được mục tiêu thực tế nào, rồi sau đó chúng ta có thể suy tính ít nhất hai hành động cụ thể về pháp lý quốc tế, và cuối cùng có thể chọn một trong hai hoặc chọn cả hai, như sau:

(1) Nếu muốn dùng việc xét xử của một tòa án quốc tế để thách thức việc Trung Quốc xâm phạm chủ quyền lãnh thổ đối với quần đảo Hoàng Sa, chúng ta cần kiện Trung Quốc ra trước Tòa án Công lý Quốc tế - International Court of Justice (ICJ). Lý do là vì chủ quyền lãnh thổ (territorial sovereignty) nói chung không được coi là một vấn đề thuộc thẩm quyền của Tòa án Trọng tài Quốc tế về Luật biển - International Tribunal for the Law of the Sea (ITLOS) (sẽ được nói đến trong (2) ở dưới).

Điều quan trọng mà chúng ta cần thấy là Trung Quốc dựa trên tuyên bố chủ quyền lãnh thổ của họ đối với quần đảo Tây Sa (Hoàng Sa của Việt Nam) làm cơ sở cho quyền đặt giàn khoan dầu HD-981, chứ không dựa trên "đường chín đoạn" (nine-dash line) mà thường được các báo chí nhắc đến.

Hơn nữa, nếu muốn biết địch biết ta để chuẩn bị phản biện, chúng ta cần đọc kỹ cái văn kiện của Bộ Ngoại giao Trung Quốc gọi là "Hoạt động của giàn khoan HYSY 981: Khiêu khích của Việt Nam và lập trường của Trung Quốc" đề ngày 8/6 mà Trung Quốc gửi lên Liên Hiệp Quốc ngày 9/6, qua đó Trung Quốc không chỉ dựa duy nhất vào (a) công hàm (hay công thư) của cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng năm 1958, mà còn dựa vào những cái gọi là chứng cứ khác như: (b) tập bản đồ Thế giới do Cục Đo Đạc và Bản Đồ-Phủ Thủ Tướng Việt Nam phát hành năm 1972, trong đó đã dùng từ Tây Sa, Nam Sa thay vì Hoàng Sa, Trường Sa; (c) sách giáo khoa địa lý lớp 9 do Nhà Xuất Bản Hà Nội ấn hành năm 1974 mô tả Tây Sa, Nam Sa là thuộc chủ quyền Trung Quốc; và (d) tuyên bố của ông Ung Văn Khiêm, Thứ Trưởng Bộ Ngoại Giao của VNDCCH ngày 15 tháng 6 năm 1956 *.

Do đó, trong vụ kiện nếu có, chúng ta sẽ cần nộp cho ICJ các bằng chứng chủ quyền của mình trên quần đảo Hoàng Sa - và cả các bằng chứng chủ quyền trên quần đảo Trường Sa (1 phát súng bắn 2 mục tiêu), kể cả các đảo mà Trung Quốc đang chiếm. Trung Quốc chắc chắn sẽ không đồng ý ra ICJ vì Trung Quốc đã không cam kết điều ước quốc tế chấp nhận quyền tài phán của ICJ trong bất kỳ tranh chấp nào. Tuy nhiên, chúng ta vẫn dùng sự trợ giúp của ICJ để chứng minh cho thế giới thấy rõ mong muốn chân thành của Việt Nam là giải quyết tranh chấp bằng đường lối hòa bình và công bằng. Trung Quốc dĩ nhiên sẽ phải tránh né việc chúng ta thách thức họ chứng minh chủ quyền của họ với những bằng chứng mà như chúng ta đã biết là không có giá trị, và như vậy, chúng ta sẽ thắng thêm ở mặt trận PR quốc tế.

(2) Ngoài cách (1) ở trên, chúng ta còn có thể kiện Trung Quốc ra trước Tòa án Trọng tài Quốc tế về Luật biển - International Tribunal for the Law of the Sea (ITLOS) - tức là cơ quan trọng tài của Công ước Liên hợp quốc về Luật biển - United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS).

Như chúng ta đã thấy, Philippines đã khởi xướng kiện và Trung Quốc đã từ chối không tham gia. Tuy nhiên, việc chúng ta kiện Trung Quốc ra trước ITLOS sẽ hỗ trợ cho Philippines trong việc bắt bí "đường chín đoạn" của Trung Quốc và các vấn đề khác có liên quan đến UNCLOS. Ví dụ như nhờ Philippines đặt ra thách thức pháp lý đối với việc Trung Quốc tuyên bố chủ quyền lãnh thổ ở biển Tây của Philippines, ITLOS mới đây đã yêu cầu Trung Quốc gửi bằng chứng của họ trong vòng 6 tháng (hoặc đến ngày 15 tháng 12) để bảo vệ sự tuyên bố chủ quyền nàyn. Để gỡ thế bí, Trung Quốc lên tiếng rằng họ không chấp nhận và không tham gia vào trường hợp trọng tài ITLOS có liên quan đến Philippines.

Nếu chúng ta kiện Trung Quốc ra trước ITLOS và dù chúng ta có thể đoán được Trung Quốc sẽ lên tiếng tương tự như đã lên tiếng về quá trình bị Philippines kiện ra UNCLOS, ​​chúng ta có thể tiến hành ít nhất là giai đoạn pháp lý giống như trường hợp Philippines đã thực hiện mà bất chấp sự phản đối của T


Xem bài viết: Ngư dân đồng loạt kiện Trung Quốc đâm tàu ở Hoàng Sa