Những bài học kinh nghiệm; thất bại và thành công của những NĐT?

[vitbay03]

1/ Bài học đầu tay: Mua cao bán thấp
John Knope là người bạn khá thân của tôi ở Portland, Oregon. Câu chuyện đầu tư của John thì khá bình thường, bình thường như khoảng 80 - 90% người Mỹ vào chơi với thị trường chứng khoán và mất tiền. John luôn luôn nhắc lại kỷ niệm này với một chút hài hước của con người rất thận trọng với các cuộc phiêu lưu tài chánh để rồi cuối cùng vướng vào một mẻ khá lớn.

Tôi quen John trong những năm cuối của thập niên '70s tại câu lạc bộ bóng bàn. Lúc đó John đã tốt nghiệp đại học Oregon (U of O) với mảnh bằng liberal arts và việc làm mà John chọn cũng rất thích hợp cho một cựu hippy: Mùa hè thì John đi cất nhà với một người bạn làm nghề xây cất, 6 tháng mùa mưa thì John bay sang thành phố Katmandu, Nepal để làm nghề thầy giáo dạy tiếng Anh.

Đi đi về về và chọn một lối sống đơn giản, John cũng có một ít tiền trong trương mục tiết kiệm. Rồi những năm đầu thập niên 70s, khi nền kinh tế Hoa Kỳ bỗng tăng trưởng mạnh, mỗi cuối tuần khi gọi sang thăm ông bố đang về hưu ở Florida thì ông bố lại nói rất nhiều về tiền kiếm được trên thị trường chứng khoán trong tuần và lời khuyên cuối của mỗi tuần của ông bố vẫn thường là: Nên mua growth fund XXY. John bảo rằng anh ta có nhiều chuyện để quan tâm hơn là tìm thắng lợi trên thị trường chứng khoán, và cho đến một ngày !

Đó là dịp John từ Portland bay sang Florida thăm ông bố, vì là mua vé stand-by, giờ chót hãng máy bay mới tìm ra một chỗ cho John và may mắn hơn nữa là John được ngồi hạng nhất: First Class ! Ngồi ghế rộng, được phục vụ 1st class, bên cạnh một big shot bận business suit, đọc Wall Street Journal, John thật là chới với với cái cơ duyên; rồi trong chuyến bay xuyên nước Mỹ, có dịp nói chuyện với con người thành công đi máy bay hạng nhất bên cạnh, John rất ngạc nhiên khi nghe tên của cái mutual funds mà bố anh ta lập đi lập lại bao nhiêu lần được người láng giềng ngồi first class khuyên John nên mua. Không biết đó là cơ duyên hay là thần tài gõ cửa - nói theo kiểu Á Đông của chúng ta. John tự nhủ: It's too much of a good thing ! Ngay khi về lại Portland, John kéo hết số tiền tiết kiệm trong trương mục để mua shares của mutual fund XXY. Rất tiếc là cuộc vui không ở với John bao lâu vì sau khi mua, mỗi buổi sáng khi đọc giá trên báo thì giá của cái mutual fund nổi tiếng nọ cứ từ từ đi xuống thấp hơn và thấp hơn. Cho đến một ngày, khi đọc báo thấy những tin tức kinh tế thật thê thảm, tỷ lệ thất nghiệp mọi nơi đều rất cao, số người thất nghiệp tiếp tục gia tăng và những dự đoán cho tình trạng kinh tế trong những ngày tháng sắp tới thật là bi đát, giá của mutual fund XXY xuống như là chạy xuống triền núi không đáy. Trong cái khung cảnh bi đát ấy, John bán hết những shares của mutual funds XXY mà anh ta có. Điều kỳ lạ lại xảy ra là không bao lâu sau đó, John phát giác ra rằng anh ta đã bán ngay ở cái thời điểm mà giá của XXY thấp nhất và sau đó thì giá của XXY shares từ từ đi lên.

Tôi rời Oregon để dọn về Nam Cali vào cuối tháng 10 năm 1987, 2 tuần sau ngày Thứ Hai Đen. Trong bữa tiệc farewell party, trong nhóm bạn thân đến dự có John và bà xã. Nhân lúc các bạn bè nói về chuyện thị trường sụp đổ vào ngày 17 tháng 10 (1987), tôi đề nghị John kể câu chuyện mua cao bán thấp của anh ta.

Câu hỏi là quý vị thực sự biết được bao nhiêu người mua ngay ở trên chóp đỉnh của thị trường và bán ở mức thấp nhất như John đã làm ở đầu thập niên 70s, trong kỳ market crash năm 2000. Riêng cá nhân tôi thì biết khá nhiều, và xin được trình bày trong phần tới.

2/ Thị trường sụp đổ - một nỗi quan tâm
Trái với sự suy luận thông thường, thị trường chứng khoán sụp đổ trong một bối cảnh làm nhiều người ngạc nhiên nhất: nó xảy ra vào lúc nền kinh tế đang chạy ở mức tối đa.

Một cách tổng quát, diễn tiến đưa đến sự sụp đổ xảy ra như sau:


- Nền kinh tế đang trên đà phát triển
- Chính quyền liên bang tiếp tục chính sách dễ dãi tín dụng để giúp cho doanh nghiệp có cơ hội bành trướng
- Nền kinh tế đi vào mức toàn dụng (full employment): Tất cả những ai đi tìm việc đều có việc làm
- Báo chí tiếp tục loan báo tin tức hồ hỡi về thị trường chứng khoán: đỉnh cao (market top) tiếp tục mở ra liên tục.
- Thị trường chứng khoán trở thành đề tài thảo luận hàng ngày tại các bàn cà phê ở sở
- Một số những nhà cố vấn đầu tư đã bị "cuốn theo chiểu gió" để quên đi nhừng bài học căn bản về lượng tính trị giá của cổ phần công ty qua trị giá sổ sách, tiền bán được trong năm (price to sale) cái định luật căn bản lên cao thì sẽ xuống thấp của thị trường và tin tưởng là con đường đi lên của thị trường chứng khoán sẽ tiếp tục dài dài: It's different this time.
- Những người không đủ khả năng chịu đựng sự thua lỗ cũng như những người thuộc loại bảo thủ nhất về tài chánh cuối cùng cũng nhảy vào thị trường để có thể tham dự vào các cuộc thảo luận về thị trường, về stock tips với các bạn cùng sở (go with the Johns).

Thị trường không có người mới để mua sau khi nhóm người cuối cùng gia nhập - không còn chỗ để lên cao vì thiếu người mua, việc sắp tới là chiều đi xuống và thông thường thì nó không đi xuống từ từ khi ở chóp đỉnh mà nó rớt xuống, rớt vỡ đầu mà tiếng Anh gọi là "market crash".

3/ Thị trường chứng khoán là gì:
Nếu bạn muốn làm quen với thị trường chứng khoán và tôi phải cung cấp cho bạn một định nghĩa ngắn và gọn nhất thì tôi bảo rằng: Thị trường chứng khoán là nơi dễ làm bạn mất tiền nhất, nó rút tiền từ trong túi của bạn còn hay hơn là các sòng bài ở Las Vegas, nơi mà tỉ lệ thua thắng là 2 trong 3, có nghĩa là chỉ có 1 trong 3 người ghé vào các sòng bài Las Vegas là người mang chiến thắng trở về, trong khi tỉ lệ này là 1 trong 10 (*) cho những người chọn con đường làm ăn lớn với tài mua thấp bán cao của mình, đây tôi muốn nói về những day traders, những người cảm thấy mình đã biết đủ về sự lên xuống của thị trường, đọc đủ sách về stock trading. Con số 90% day traders mất tiền có thể làm nhiều người ngạc nhiên nhưng sự thật là như vậy . Nếu đọc lại 2 phần đầu của bài viết này thì bạn thấy nó ngược đời làm sao đó. Bạn thấy John đã cẩn trọng trong vấn đề tiền bạc thế nào và phải đợi đến lúc nghe tin từ một người đáng tin hơn ông bố mình để bỏ tiền và kết cuộc John đã sai khi mua, và khi bán cùng sai nốt.

Nếu bạn là người đã quyết định thử lửa với thị trường thì tôi có một vài đề nghị sau đây:

- Hãy xem mình là một người học trò của thị trường chứng khoán. Thử thách chính mình bằng cách viết xuống lý do mua và lý do bán và giữ cái nhật ký này làm tài liệu học tập.

- Bỏ ra một vài giờ đế học những điều căn bản trong sự phân tích đầu tư: Nếu bạn đi mua nhà để cho thuê thì những con số như gross yearly rent multiple có ý nghĩa thì những danh từ Book Value, Price to sales (yearly sales) không có gì là huyền bí cả.

- Nếu không có thì giờ để nghiên cứu charts và technical analysis thì tìm một người bạn biết chút đỉnh về thị trường và giảng giải cái 50-day moving average (50 DMA) này trong 5 phút . Đây không phải là chỉ một vấn đề thuần tuý về con số mà nó cùng có yếu tố tâm lý bên trong.

- Một dụng cụ giảm thương đau nơi chiến trường chứng khoán là stop loss orders. Dụng cụ này rất đơn giản nhưng ít người dùng nên không biết bao nhiêu là hậu quả thương đau đã xảy ra.


- Nếu sau một thời gian thử thách với thị trường và bạn có một kết quả kỳ cục là sau khi bạn mua thì cái cổ phần này nó đi xuống, liệu có nên tiếp tục bỏ cuộc chơi hay là nên tiếp tục . Nên nhớ đây là một cuộc chơi giữa người bán và kẻ mua, câu hỏi thích hợp là, làm thế nào để tôi trở thành người ngồi bên kia bàn khi đầu tôi (muốn bán) thì tôi sẽ là người ngồi mua . Dễ thôi, đọc lại bài viết này và bảo rằng tôi không muốn làm anh chàng John. Xin mời bạn vào Barnes & Noble và kéo vài ba quyển sách với đề tài contrarian investing, họ dạy bạn cách đi ngược lại đám đông, buy on bad news, sell on good news . . . là những điều cơ bản cho sách lược đầu tư.

- Sau mỗi lần chiến thắng và thấy thị trường rất đáng yêu, đề nghị bạn đọc và tìm hiểu về thị trường càng nhiều càng tốt, lời khuyên của ông Jim Rogers, giáo sư môn tài chánh và đầu tư của đại học Columbia là: Bạn cần phải đọc và tìm hiểu thật nhiều thay vì học lấy bằng MBA.

- Và lời khuyên cuối cùng là bạn chỉ là một rookie trong công cuộc tranh đua suy đoán: cái stock này sẽ đi lên hay đi xuống, nếu thua lỗ thì phải nghĩ đó là tiền học phí đóng cho thị trường. Và ngay cả sau khi đóng trọn gói cho học phí, bạn vẫn còn tiếp tục thua lỗ với trời chơi chua ăn này.

Ngày nào bạn đến với thị trường chứng khoán như là một trò chơi với một món tiền nhỏ và không bị áp lực kiếm lời thì nguy cơ thua lỗ do áp lực tài chánh sẽ giảm đi và cơ hội làm quyết định sẽ giảm thiểu tối đa. Nên dặn lòng là bạn có một cái nghề để kiếm tiền, và chứng khoán chỉ là một trò chơi và bạn là một tên tập sự.

Chúc may mắn.
(sưu tầm "bài viết của anh SC) SP xin post để các Bác tham khảo!
Xin Các Bác Tham gia Topic này nhằm học hỏi rút kinh nghiệm lẫn nhau!Thanks verry much!

[vao_ma_soc(*_*)]

Biểu đồ giá và Support & Resistance Support và resistance đại diện quan trọng cho mối quan hệ giữa cung và cầu. Trên thị trường tài chính, giá cả phụ thuộc vào sự tăng giảm của cung và cầu. Cung tăng đồng nghĩa với xu hướng giảm, kì vọng giá giảm và việc bán. Cầu tăng đồng nghĩa với xu hướng tăng , kì vọng giá tăng và việc mua. Những từ này được dùng với ý nghĩa như nhau. Khi nhu cầu tăng giá sẽ tăng còn khi cung tăng thì giá sẽ giảm. Khi cung và cầu đạt mức cân bằng thì giá sẽ ổn định.
Xác lập giá
Có 2 phương pháp để biểu diễn mức giá dọc theo trục y (trục tung) là: arithmetic (số học) và logarithmic (thuộc hàm log). Cách arithmetic biểu diễn 10 điểm cách đều nhau trên đường chéo cho dù mức giá có khác nhau. Mỗi đơn vị đo đều như nhau. Nếu giá cổ phần tăng từ 10 lên 80 sau 6 tháng thì sẽ xuất hiện sự dịch chuyển từ 10 lên 20 và sự dịch chuyển này cũng tương đương với sự dịch chuyển từ 70 lên 80. Tuy nhiên sự chuyển dịch trên không tương đương về phần trăm.
Cách logarithmic đo sự tăng giảm của giá cả theo phần trăm. Tăng từ 10 lên 20 nghĩa là tăng 100%. Cũng thế với bước tăng từ 20 lên 40 và từ 40 lên 80. Cả 3 sự dịch chuyển trên có khoảng cách trên đường chéo như nhau . Hầu hết các chương trình về biểu đồ cho rằng dạng logarithmic là dạng semi-log, vì trục thời gian vẫn được biểu diễn theo kiểu số học.



Biểu đồ trên minh họa cho sự khác nhau của 2 dạng. Ở dạng semi-log, khoảng cách giữa 50 và 100 cũng bằng khoảng cách giữa 100 và 200. Còn đối với dạng arithmetic thì khoảng cách giữa 100 và 200 lớn hơn nhiều so với 50 và 100.
Ưu điểm của 2 dạng biểu diễn trên:
-Dạng arithmetic hữu ích khi biên độ giá tương đối hẹp.
- Dạng arithmetic hữu ích để biểu diễn những biểu đồ và những giao dịch trong thời gian ngắn. Sự chuyển dịch giá(đặc biệt là giá cổ phần) được biểu diễn tuyệt đối và phản ánh sư chyển dịch của dollar với dollar.
-Dạng semi-log hữu ích khi giá cả tăng giảm mạnh, vượt hoặc mở rộng khung thời gian.
-Các đường biểu diễn không quá chênh lệch trong dạng semi-log.
-Dạng semi-log hợp cho những biểu đồ có thời gian dài để dự đoán mức tăng phần trăm sau 1 khoảng thời gian dài. Những dịch chuyển lớn trở nên cân đối hơn.
-Cổ phần và tài sản thế chấp được đánh giá tương đối qua việc dùng các tỷ lệ như PE, giá/thu nhập, giá/sổ thu chi. Điều này cũng giúp phân tích sự chuyển dịch giá theo phần trăm 1 cách hợp lý.
Kết luận
Cho dù có nhiều kỹ thuật khác nhau về biểu đồ thì không hẳn một phương pháp sẽ tốt hơn phương pháp khác. Dữ liệu có thể giống nhau nhưng mỗi phương pháp có cách trình bày riêng với những ưu và khuyết điểm khác nhau. Mức giá của tài sản thế chấp đươc trình bày thế nào, biểu đồ thanh hay biểu đồ candlestick, biểu diễn dạng arithmetic hay semi-log không phải là yếu tố quan trọng nhất. Và cuối cùng, dữ liệu thì luôn giống nhau và sự biến động giá vẫn là sự biến động giá. Khi tất cả được nói và làm, kỹ năng phân tích sự biến động giá là yếu tố phân loại nhà đánh giá có thành công hay không. Lựa chọn sử dụng biểu đồ nào còn phụ thuộc vào sở thích cá nhân và cách giao dịch hay đầu tư riêng của mỗi người. Môt khi bạn đã chọn được dạng biểu đồ thì nên kèm theo đó nhũng dự đoán và học cách tốt nhất để dự đoán. Đổi đi đổi lại có thể gây ra xáo trộn và không làm rõ đượctrọng tâm của bài phân tích. Lỗi phân tích hiếm khi gây ra bởi biểu đồ. Do đó nên xem lại bài phân tích trước khi đổ lỗi cho biểu đồ.
Chìa khóa để phân tích biểu đồ là quyết tâm, đặt trọng tâm và sự thống nhất:
-Quyết tâm: Học những điều cơ bản về phân tích biểu đồ, ứng dụng kiến thức đã học thường xuyên.
-Trọng tâm: Giới hạn số lượng biểu đồ, dấu hiệu và cách thức thực hiện của bạn. Học cách sư dụng chúng và cách sử dụng chúng cho thật tốt.
-Sự thống nhất: Duy trì những dạng biểu đồ bạn dùng và nghiên cứu chúng thường xuyên(nghiên cứu mỗi ngày nếu có thể).
Support and Resistance
Support và resistance đại diện quan trọng cho mối quan hệ giữa cung và cầu. Trên thị trường tài chính, giá cả phụ thuộc vào sự tăng giảm của cung và cầu. Cung tăng đồng nghĩa với xu hướng giảm, kì vọng giá giảm và việc bán. Cầu tăng đồng nghĩa với xu hướng tăng , kì vọng giá tăng và việc mua. Những từ này được dùng với ý nghĩa như nhau. Khi nhu cầu tăng giá sẽ tăng còn khi cung tăng thì giá sẽ giảm. Khi cung và cầu đạt mức cân bằng thì giá sẽ ổn định.
Support là gì?
Support là mức giá mà tại đó người ta cho rằng nhu cầu đủ nhiều để mức giá không giảm mạnh. Khi giá giảm đến mức support hoặc rẻ hơn nữa thì người mua sẽ có khuynh hướng mua tiếp và ngược lại người bán sẽ không bán. Trước khi giá giảm tới mức support, hiện tuợng cầu vượt quá cung xuất hiện và hiện tuợng này sẽ ngăn giá giảm xuống dưới mức support.



Support không phải luôn ở mức ổn định và việc mức support giảmbáo hiệu cung vượt quá cầu. Khi đó người ta có xu hướng bán nhiều hơn mua. Mức support bị phá vỡ và mức support mới thấp hơn dự báo người bán đang mất hy vọng và họ sẵn sàng bán với giá thấp. Thêm vào đó, người mua sẽ không mua cho đến khi giá giảm dưới support hoặc giảm so với mức trước đó. Khi mức support bị phá vỡ, 1 mức support khác thấp hơn sẽ được thiết lập.
Mức support được thiết lập căn cứ vào đâu?
Mức support thường thấp hơn mức giá hiện tại nhưng thông thường sẽ an toàn nếu giao dịch gần mức support hoặc tại mức support. Kỹ năng phân tích không phải là ngành nghiên cứu chính xác và đôi khi rất khó xác định mức support chính xác. Hơn nữa, sự chuyển dịch giá có thể đột biến và tụt xuống dưới mức support 1 cách đột ngột. Đôi khi không hợp lý khi cho rằng mức support bị phá vỡ nếu giá giảm gần 1/8 so với mức support. Vì lý do này nhiều nhà giao dịch và đầu tư đã tạo ra vùng support.
Resistance là gì?
Resistance là mức giá mà tại đó người ta cho rằng việc bán ra đủ nhiều để giữ giá không tăng mạnh. Khi giá tăng đến mức resistance thì người bán có khuynh hướng tiếp tục bán và người mua thường dừng lại. Trước khi gía chạm tới mức resistance thì cung sẽ vượt quá cầu ,ngăn giá tăng trên mức resistance.



Resistance thường không giữ nguyên và mức resistance bị phá vỡ dự báo cầu vượt quá cung. Việc mức resistance bị phá vỡ cho thấy người ta mua nhiều hơn bán. Mức resistance bị phá vỡ và mức resistance mới cao hơn cho thấy người mua sẵn sàng mua ngay cả với giá cao. Hơn nữa, người bán sẽ không bán cho đến khi giá tăng trên mức resistance hoặc tăng hơn trước đó. Khi mức resistance bị phá vỡ thì 1 mức resistance mới cao hơn sẽ được thiết lập.
Mức resistance được thiết lập căn cứ vào đâu?
Mức resistance thường cao hơn mức giá hiện tại nhưng thông thường giao dịch tại mức resistance hoặc gần mức này là an toàn. Thêm vào đó, sự chuyển dịch giá có thể đột biến và tăng trên mức resistance 1 cách đột ngột. Đôi khi thật bất hợp lý khi cho rằng mức resistance bị phá vỡ nếu giá tăng gần 1/8 so với mức resistance được thiết lập. Vì vậy nhiều nhà giao dịch và đầu tư thường lập nên vùng resistance.
Phương pháp nào để thiết lập support và resistance?
Support và resistance giống như những hình ảnh phản chiếu trong gương và có nhiều điểm chung.
Mức cao và mức thấp:
Support có thể được thiết lập dựa vào mức thấp trước đó và tương tự, resistance có thể được tạo bởi mức cao trước đó.



Biểu đồ trên biểu diễn phạm vi giao dịch rộng từ tháng 1-99 đến tháng 3-2000. Support được tạo nên bởi mức thấp tháng 10 gần mức 33. vào tháng 12, giá cổ phần quay lại mức support vào khoảng 33-35 và mức thấp là gần 34. Cuối cùng vào tháng 2 giá cổ phần 1 lần nữa quay lại mức support và mức thấp là gần 33 1/2.
Sau mỗi lần mức support dội lên, giá giao dịch cổ phần lại tăng lên mức resistance. Mức resistance ban đầu được tạo nên từ mức support là 42. 5 đã bị phá vỡ ở tháng 9. Sau khi mức support bị phá vỡ thì nó trở thành mức resistance. Từ mức thấp của tháng 10, giá cổ phần tăng đến mức resistance mới(mà trước đó là mức support)khoảng gần 42.5. Khi giá cổ phần không vượt qua 42.5 thì lúc đó mưc resistance được xác định. Giá cổ phần sau đó tăng đến mức 42. 5 2 lần nữa rồi lại giảm dưới mức resistance 2 lần.
Support = Resistance

Một điều cơ bản của kỹ năng phân tích là mức support có thể chuyển thành mức resistance. Khi giá giảm dưới mức support thì mức support ấy có thể trở thành mức resistance. Mức support bị phá vỡ báo hiệu cung vượt qua cầu. Do đó, nếu giá quay trở lại mức này thì cung có thể sẽ tăng.

Ngược lại mức resistance cũng có thể sẽ chuyển thành mức support. Khi giá vượt qua mức resistance, có thể sẽ xuất hiện sự thay đổi của cung và cầu. Việc mức resistance bị phá vỡ chứng tỏ cầu đã vượt quá cung. Nếy giá quay trở lại mức này, có thể cầu sẽ tăng và mức support có thể được xác định.



Trong biểu đồ trên, giá cổ phần phá vỡ mức resistance là 935 ở tháng 5-97 và vượt trên mức resistance trong hơn 1 tháng sau. Sau lần thứ 2 mức support là 935, mức giá này được thiết lập.

Trong ví dụ này, ta thấy mức support có thể trở thành mức resistance và sau đó lại trở lại thành mức support. Mức support là 18 từ tháng 10-98 đến tháng 1-99(vòng oval xanh lá cây), nhưng giá giảm dưới mức support vào tháng 3-99 do cung đã vượt quá cầu. Khi giá cổ phần bị dội xuống (vòng oval màu đỏ), mức cung cao nhất chạm đến mức resistance 18 trong khoảng từ tháng 1-99 đến tháng 10-99.
Do đâu có mức cung cao như thế? Dễ thấy nhu cầu tăng cao trên dưới 18 trong khoảng tháng 10-98 đến tháng 3-99 (vòng oval xanh lá cây) . Do đó sẽ có nhiều người mua gần mức 18. Khi giá giảm dưới 18 và gần mức 14, nhiều người mua này sẽ giữ lại cổ phần. Điều này giữ cho mức cung cao(thông thường được xem là mức resistance) ở mức gần 18. Khi giá cổ phần quay lại 18, người mua trong mức oval xanh lá cây ( mua trong mức 18 ) sẽ nắm lấy cơ hội để bán. Và khi cung đã yếu dần, cầu có khả năng vượt cung để giữ mức resistance tại 18.