Hội quán

[vanngan]

Đối Nguyệt

Tản văn

Vầng trăng, đêm càng tối đen, thì trăng càng sáng tỏ, màn khói toả lên không thể làm trăng bị mờ đi, cát bụi cũng không thể làm trăng bị ô nhiễm, có phải vầng trăng là tấm gương sáng ngời treo cao vời vợi trên không trung bao la?
Đêm nào vầng trăng cũng ló ra, nhưng lại không giống như đêm nào cả; mấy hôm sau trăng đầy, mấy hôm nữa trăng lại khuyết; lúc trăng đầy thì sao mà tròn trịa; lúc trăng khuyết thì lại lõm tọp xuống như vậy. Tôi vỡ lẽ rồi, vầng trăng như thế giới vạn vật vậy, có lúc vui có lúc buồn, trăng đều có thể toả sáng ra ngoài. Khi bạn buồn lòng thì cứ dán mắt trông chờ trăng sáng trăng đầy; khi trăng đầy rồi thì lại khiến ai đó đang đắc ý cảm thấy đáng tiếc, bởi vì trăng sẽ lại khuyết lõm xuống ngay. Cứ như vậy, ngàn năm vạn năm, vầng trăng đã chứng kiến biết bao nhiêu người đời, bất kể là Hoàng đế, hay dân thường, là hay học sĩ, hay dân quê mùa, những người đắc ý thì cứ việc đắc ý, những ai buồn chán thì cứ mà buồn chán, đắc ý trước thì rồi sẽ buồn chán sau, buồn chán rồi thì sẽ lại đắc ý... thế là, hết thảy đều tan biến đi trong sự đổi thay bất tận, nhưng mà trăng vẫn treo trên cao đó, cho mãi đến vĩnh hằng.
Đối với con người mà nói, vầng trăng như gốc cây hoa quế không bao giờ đẵn gẫy được, đối với vầng trăng mà nói thì con người phải chăng như chú Cuội vậy? Nhưng chú Cuội là vị thần tiên, có thể sống lâu dài, nhưng con người phải chăng lại làm công việc bằng sự sống ngắn ngủi của mình?
Đây là câu đố kỳ diệu biết bao. Từ xưa đến nay, có biết bao nhiêu tư tưởng suy ngẫm, nhưng lại không thể nghĩ ra đáp án, hoặc là đam mê, tướng lĩnh hy sinh ngoài sa trường, quan lại mất mạng vì đưa lời khuyên dâng vua, bi, hoan, ly, hợp, hết thảy là do mệnh trời; hoặc tự cho mình đã tỉnh ngộ, hoặc cầu thần hỏi tiên, hoặc đi thả hồn trước nước non hữu tình, hoặc xuống tóc xuất giá; hoặc nổi khùng lên đổi vạ cho trăng không được tích sự gì, chỉ là vầng trăng vô công toát ra ánh sáng hư vô, chỉ khi nào đắc ý thì mới như gấm thêm hoa, khi nào buồn rầu thì lại đổ dầu vào lửa, là bà lão miệng nam mô bụng bồ dao găm, là đầm nước phẳng lặng nhưng lại có thể nhấn chìm người chết đuối.
Vầng trăng, ta biết đấy là những thứ oan uổng cho trăng, là hiểu lầm trăng đấy thôi. Vầng trăng xuất hiện trên đời này, sáng tỏ rõ ràng. Sự tồn tại của trăng, bản thân vầng trăng minh chứng cho thế giới rằng, và là sự gợi ý với người đời rằng: hình dạng của muôn vật vạn sự trên đời này, như là vầng trăng vậy, đó là quá trình hoàn thành một hình tròn, hình tròn đó thôi.
Thử nghĩ mà xem, trái đất xoay quanh mặt trời là hình tròn, quỹ đạo vận hành của nó cũng là hình tròn, hòn bi trên tay đứa trẻ là hình tròn, khi búng lên bi cũng xoáy thành vòng tròn. Vòng tròn chính là vận động, cho nên bánh xe có thể lăn, sóng nước có thể xoáy. Vậy con người chẳng phải như vậy hay sao?
Con người dù có nhỏ bé thế nào thì cũng lớn lên rồi về già; con người già rồi, thì tính tình lại trở nên như trẻ thơ. Già và trẻ như sự tiếp nối của vòng tròn. Đông qua xuân lại, mùa xuân gieo hạt, mùa thu gặt hái, sau đó lại đến mùa đông. Con hổ có thể ăn thịt gà, gà có thể ăn giun dế, giun dế có thể ăn mọt cây gậy, cây gậy có thể lại đánh hổ. Và cứ như vậy, phủ định rồi lại phủ định, vòng quanh chu kỳ, hết lần này lại đến lần khác, rồi lại lần khác quay vòng lại lần mới.
Cho nên, tôi không còn thắc mắc trước thất bại nữa, không còn cuồng nhiệt trước thành công nữa, không còn bi quan trước cái chết sau khi về già nữa, không còn háo hức khi sinh con trai nữa. Tôi có biết kiếp trước mình là thứ vật gì không nhỉ? Tôi có biết sau khi chết mình biến thành vật gì không? Sự sống chính là hết thảy, có sống thì mới có niềm vui, có sống thì mới có đau khổ, trong cái khổ cũng có cái vui; giống như chiếc lá cây vậy, khi mà tôi đáng ra phải sống, thì phải dạt dào sức sống, phải lên xanh mơn mởn, hiện lên nguyên hình của tôi, khi đến thời điểm phải rụng xuống, thì tôi rụng xuống một cách vô tư, để lá cây khác lại mọc ra từ vết cọng lá rời khỏi thân cây. Tôi không cần cầu mong được đắc thọ, nhưng tôi lại phải chúc phúc chân thành công việc tươi đẹp của tôi, tôi phải sải bước một cách vững chắc để đi hết bán kính cuộc đời tôi, để dốc hết sức mình hoàn thành vòng tròn quy luật vận động của muôn vật giữa đất trời.
Vầng trăng ơi, ta còn có thể nói được những gì với trăng chỉ? Vầng trăng chính là tấm gương sáng ngời treo cao trên bầu trời bao la, gương đã cho tôi chứng kiến thế giới này, và cũng nhìn thấy bản thân mình, mong sao vầng trăng cứ treo mãi mãi trên cao, mong sao sự nghiệp của tôi trở nên vĩnh hằng.
-st-