Nhập môn PTKT trong đầu tư chứng khoán

[tradingpro8x]

PHẦN HAI - CÁC CHỈ SỐ THÔNG DỤNG TRONG PTKT

BÀI 3 - CHỈ SỐ ĐỊNH HƯỚNG TRUNG BÌNH (ADX)

Chương 1: TỔNG QUAN

I. KHÁI NIỆM
1. Ý nghĩa:
Xu hướng thị trường là một nhân tố cực kỳ quan trọng trong chiến lược đầu tư vì giao dịch theo xu thế bao giờ cũng là một hành động hợp lý và hiệu quả . Vì vậy, điều bận tâm nhất đối với các nhà đầu tư là: “Khi nào giá bắt đầu di chuyển theo một xu hướng nhất định”.
Để xác định được xu thế thị trường cũng như khi nào một xu thế bắt đầu, khi nào nó kết thúc là một công việc không hề đơn giản. Chúng ta có một công cụ hỗ trợ vấn đề trên là: “Chỉ số định hướng trung bình – Average Directional Index (ADX).”
2. Công dụng:
- Mục tiêu chính của ADX là để xác định trạng thái thị trường có xu hướng hay không, nghĩa là ADX giúp ta xác định xu hướng hiện tại của đường giá và phản ánh sức mạnh của xu hướng đó.
- Nếu xác định được xu hướng thị trường một cách rõ ràng, chúng ta sẽ:
• Phối hợp với các chỉ số PTKT khác một cách hợp lý.
• Khắc phục được các sai lầm khi sử dụng các chỉ số PTKT khác nhau, khiến cho các tín hiệu cảnh báo, giao dịch được đảm bảo hơn.
• Tránh được những “cái bẫy” của thị trường (bẫy tăng giá, bẫy giảm giá)
Ngoài tác dụng đo cường độ xu hướng ADX còn là một chỉ số lí tưởng để xác định điểm đảo chiều.

3. Nhắc lại:
Thị trường gồm hai loại : có xu hướng và không có xu hướng. Mỗi loại có phương pháp PTKT khác nhau với các công cụ sử dụng cũng khác nhau.
• Thị trường có xu hướng :
*Xác định xu hướng :
- Xu hướng tăng: Xác định bằng đường thẳng nối các đáy thấp nhất khi thị trường xuất hiện xu hướng tăng.
Thông thường, khi giá hạ thấp hơn đường xu hướng tăng : Tín hiệu cảnh báo giá sẽ giảm – nên bán ra.
- Xu hướng giảm: Xác định bằng đường thẳng nối các đỉnh cao nhất khi thị trường xuất hiện xu hướng giảm.
Thông thường, khi giá vượt lên trên đường xu hướng giảm: Tín hiệu cảnh báo giá sẽ tăng – nên mua vào.
* Công cụ hỗ trợ : MA, CCI, dải Bollinger…
• Thị trường không xu hướng : (còn gọi là TT dao động trong biên độ, TT đi ngang, TT dập dềnh…)
* Xác định các mức chống đỡ và kháng cự :
- Chống đỡ : Kẻ một đường thẳng sao cho qua nhiều điểm giá thấp nhất trong các chu kỳ dao động sóng của thị trường.

- Kháng cự : Kẻ một đường thẳng sao cho qua nhiều điểm giá cao nhất trong các chu kỳ dao động sóng của thi trường.
* Công cụ hỗ trợ : RSI, STO, MACD, William%R…

II. CẤU TẠO
1. Cấu tạo :
Đồ thị ADX có giá trị từ 0 – 100 gồm 3 thành phần: ADX, DI+, DI-
• ADX : Chỉ số định hướng trung bình cho cả xu hướng tăng và xu hướng giảm.
• DI+ : Chỉ số thể hiện xung lượng tích cực (giá tăng)
• DI- : Chỉ số thể hiện xung lượng tiêu cực (giá giảm)
2. Đặc điểm :
- Thường dùng dữ liệu 14 ngày giao dịch gần nhất để tính toán (DI +14 và DI -14)
- Hai đường DI+ và DI- có tác dụng bổ sung cho ADX để phản ảnh xu hướng thị trường.
- Có thể sử dụng 3 đường ADX, DI+, DI- một cách độc lập nhưng thực tế chúng chỉ phát huy hiệu quả và cung cấp các tín hiệu chính xác khi sử dụng phối hợp với nhau. Lí do: Các đường DI có thể đi trước thị trường một bước sẽ cho ta những tín hiệu sai lệch. Khi đó cần theo dõi kỹ ADX hoặc phối hợp với các các yếu tố PTKT khác để kịp thời hiệu chỉnh những sai lệch trước khi có những quyết định cuối cùng.



Chương 2. TÍNH CHẤT & ĐẶC ĐIỂM

I. ĐẶC ĐIỂM
1. ADX đo cường độ xu thế :
Khi sử dụng ADX phải luôn chú ý hướng di chuyển của đường giá vì khi ADX tăng
hay giảm không có nghĩa là đã xác định được hướng di chuyển tiếp theo của đường giá:
• Một xu hướng tăng mạnh khi ADX tăng liên tục .
• Một xu hướng giảm mạnh khi ADX cũng tăng liên tục.
Như vậy ADX là đường chỉ số định hướng trung bình cho cả xu hướng tăng và giảm.
Nó không xác định chiều xu hướng mà chỉ thể hiện sức mạnh của một xu hướng.
Ví dụ:
Giả sử thị trường trong xu thế giảm:
- Nếu ADX < 20: Chứng tỏ xu hướng hiện tại đã suy yếu. Lúc này các nhà đầu tư nên chuẩn bị tinh thần, chờ xu hướng tiếp theo.
- Khi ADX tăng và vượt mức 20: Tín hiệu cảnh báo thị trường sẽ xuất hiện một xu hướng mới (chưa biết là tăng hay giảm). Cần lưu ý là tín hiệu trên xuất hiện không có nghĩa là thị trường sẽ đảo chiều rồi tăng trở lại mà mới chỉ là hồi chuông báo hiệu: “ Thị trường sẽ xuất hiện một xu hướng mới ’’
2. ADX là một chỉ số chậm :
ADX là một chỉ số chậm vì nó thường theo sau các chỉ số xung lượng khác (RSI, MACD, Momentum…) một khoảng thời gian sau khi các chỉ số đó đã hoàn tất nhiệm vụ : “Cảnh báo các tín hiệu quá mua/ quá bán.”
Vì vậy, muốn đảm bảo các tín hiệu giao dịch chính xác cần hiệu chỉnh.
Hiệu chỉnh:
- Điều đầu tiên cần xác định rõ: Nếu chỉ có các chỉ số xung lượng đơn thuần có mặt tại các vùng quá mua/ quá bán thì chưa đủ các yếu tố cấu thành điều kiện giao dịch. Khi đó, cần lưu ý đặc biệt tới các đỉnh và đáy trước khi ADX vượt mức 30.
- Khi đáy bị xuyên phá: Tín hiệu đảo ngược xu hướng – cảnh báo xu hướng cũ đã kết thúc.
- Để tránh rủi ro vì giá có thể tăng trở lại, cần theo dõi kỹ ADX . Khi ADX bắt đầu giảm : xu hướng cũ có thể đã kết thúc. Lúc đó, chúng ta nên phối hợp với RSI để xác định các tín hiệu quá mua/ quá bán một cách đảm bảo.
Ghi chú :
Hai đường DI+ và DI- biểu thị xu hướng tích cực và tiêu cực của giá. Khi xu hướng thị trường đã rõ ràng, đường DI+ sẽ vượt lên khỏi DI- và ngược lại.

II. TÍNH XU HƯỚNG :
Bản chất ADX là đo sức mạnh xu thế nhưng không phản ánh chiều hướng (lên,xuống) . Nó chỉ thể hiện mức độ bền vững và mạnh yếu của xu hướng.
Vì vậy nên sử dụng đường xu hướng tột đỉnh (climactic trendlines) để kiểm tra xu hướng hiện tại là gì mới có thể xác định được ADX đang phản ánh cường độ của xu hướng nào.
1. Xu hướng mạnh dần :
Xu hướng trở nên mạnh dần khi ADX tăng từ thấp lên cao. Nếu ADX đổi hướng tại các mức 40 hay 42 cùng với lúc RSI ( hay CCI ) chạm vào các mức đỉnh hoặc đáy tột cùng tùy theo tình hình thị trường (climactic top/bottom level) : Tín hiệu cảnh báo giá cổ phiếu sẽ đổi chiều, lùi lại một chút.
Hiện tượng trên mệnh danh là 3/5 ngày đảo chiều - 3/5 Day Reversal ( J.Murphy) có ý nghĩa: Trong 5 ngày giao dịch tiếp theo, giá cổ phiếu sẽ giảm tối thiểu 3 trong 5 ngày, ít nhất là 23% xu hướng hiện tại.
Khi giá cả thị trường điều chỉnh xu hướng như trên, các nhà đầu tư nên tận dụng cơ hội cho một chiến lược đầu tư hợp lí (cắt lỗ, lướt sóng…)
2. Xu hướng yếu dần :
Khi ADX từ trên cao giảm xuống thấp, xuyên qua mức 25 : Tín hiệu cảnh báo xu hướng đang yếu dần và sẽ dao động trong trạng thái thị trường đi ngang. Lúc đó nên chú ý tới sự dao động của 2 đường DI+ và DI- để phân biệt :
- Thị trường chỉ trong trạng thái điều chỉnh , hoặc
- Xu hướng sẽ bắt đầu đổi chiều.

III. SỰ BIẾN THIÊN CỦA ADX:
ADX thể hiện sức mạnh của một xu hướng bất kể xu hướng đó tăng hay giảm, có giá trị biến thiên từ 0-100 với các hình thái như sau:
• Khi ADX thấp (nhỏ hơn 20):
Thị trường đi ngang, không có xu hướng với khối lượng giao dịch thấp.
• ADX tăng trở lại rồi vượt 20:
Thị trường xuất hiện một xu hướng mới, có thể tăng hoặc giảm.
• DI+ vượt DI- :
Xu hướng mới đã rõ ràng. Nhà đầu tư nên nghĩ tới việc giao dịch trong xu thế ngắn hạn hiện tại.
• ADX dao động trong khoảng 20 – 40:
- ADX < 30 và đáy bị xuyên phá : Xu hướng cũ kết thúc.
- ADX = 40 : Xu hướng cũ kết thúc.
- ADX = 40 và giảm dần : Xu hướng hiện tại đang yếu dần.
• ADX tăng theo hướng từ 20 lên 40:
Tín hiệu xác nhận xu hướng mới đã hình thành trước đó một cách mạnh mẽ và tiếp tục đi theo xu hướng đó. Tùy theo hướng đi của xu hướng, các nhà đầu tư có thể tiến hành giao dịch : mua hoặc bán khống (TTCK Việt Nam chưa sử dụng hình thức này).
• ADX >30 : Xu hướng trong giai đoạn phát triển.
• ADX >40: Xu hướng hiện tại rất mạnh.
• ADX > 50 rồi tăng tiếp: Xu thế cực mạnh .

Ghi chú :
• Rất hiếm gặp các trường hợp ADX lớn hơn 70.
• ADX có độ tin cậy rất cao khi đi lên từ những mức thấp (<20)
Lý do: Khi ADX ở mức này có nghĩa là thị trường đã giảm khá sâu trong một thời gian khá dài. Nên lưu ý đặc điểm này để có kế hoạch đầu tư hợp lý.



Chương 3. SỬ DỤNG

I. NGUYÊN LÝ
1. Dựa vào sự biến thiên của ADX từ 0-100 để xác nhận sự thay đổi xu hướng.
2. Dựa vào sự giao nhau của 2 đường DI+ và DI- để tìm tín hiệu giao dịch.
3. Kết hợp với RSI và các chỉ số PTKT khác để điều chỉnh chiến lược mua/bán hợp lý.


II. XÁC NHẬN XU HƯỚNG
A .Công dụng đầu tiên của ADX là dùng để xác nhận mức độ bền vững của xu hướng hiện tại. Để quan sát mức độ mạnh yếu của xu hướng cần lưu ý các mức:
• ADX vượt 20 rồi tăng tiếp lên 40 : Xu hướng hiện tại đang mạnh dần .
• ADX tăng chậm qua mức 40 rồi giảm: Xu hướng hiện tại đang yếu dần.
Căn cứ vào “ Sự biến thiên của ADX” (Mục III - chương 2) chúng ta sẽ quan sát được mức độ mạnh yếu của thị trường.
B. ADX còn được sử dụng để xác nhận thị trường có hay không xu hướng , qua đó lựa chọn các công cụ PTKT phù hợp. Cụ thể :
- Thị trường có xu hướng: Khi ADX đi lên, vì vậy thường dùng MA, CCI…
- Thị trường không xu hướng: Khi ADX đi xuống, nên sử dụng RSI,MACD, STO…
Ghi chú :
- Khi ADX đi xuống từ mức trên 40: Thị trường đi ngang (không xu hướng).
- Khi ADX đổi hướng đi lên từ dưới 20: Thị trường quay lại tình trạng có xu hướng.
Nhắc lại :
- Muốn biết giá đang dao động theo chiều hướng nào, theo rõi DI+ và DI-
- ADX chỉ phản ảnh sức mạnh của xu hướng.


III. TÌM TÍN HIỆU GIAO DỊCH
Thị trường đang trong trạng thái mua vào khi DI+ > DI- và bán ra khi DI+ < DI- Từ đó, sự giao nhau của 2 đường DI+ và DI- cung cấp cho ta các tín hiệu giao dịch và giao điểm của chúng là thời điểm mua-bán.
• Mua:
Khi DI+ cắt DI- từ dưới lên (DI+ cắt và đi lên phía trên DI-)
• Bán:
Khi DI+ cắt DI- từ trên xuống ( DI+ cắt và đi xuống phía dưới DI-)
• Cắt lỗ và mua vào :
Việc cắt lỗ thực hiện ở điểm giao nhau đầu tiên của các đường DI.
Sau đó ADX chạm 20 cũng là lúc DI+ cắt DI- từ dưới lên. Từ đây nên bắt đầu mua vào, lợi nhuận sẽ rất lớn trong các đợt tăng giá tiếp theo.
Ghi chú :
Sau khi có tín hiệu mua/bán nên chờ giá tăng/giảm vượt qua giá cực điểm lúc giao nhau (theo Quy tắc giá cực điểm tại 2 đường cắt nhau).Cụ thể:
- Khi mua: chờ giá tăng vượt qua giá cực điểm khi DI+ cắt DI-
- Khi bán: chờ giá giảm qua giá cực điểm khi DI+ cắt DI- từ trên xuống .


IV. TÍM ĐỈNH VÀ DÒ ĐÁY
Khái niệm “mua đáy – bán đỉnh” bao giờ cũng là điều mong ước của các nhà đầu tư.
Nhờ ADX, có thể “tìm đỉnh và dò đáy” thông qua các hiện tượng sau:

1. ADX trên DI+ và DI-:
Ba chỉ số ADX, DI+, DI- thể hiện cùng đồ thị.
Mô hình bắt đầu khi ADX nằm phía trên DI+ & DI- và có giá trị khá cao (>35)
ADX khá cao có nghĩa thị trường mạnh nên sẽ có khả năng đảo chiều. Nên theo dõi kỹ để tận dụng cơ hội đảo chiều này
2. ADX giảm :
Khi ADX bắt đầu giảm, nên lưu ý sự giao nhau của DI+ và DI- :
• Nếu DI- đi lên cắt DI+: Xu hướng tăng đã bắt đầu suy yếu. Nên “chốt lời” trước khi xu hướng mới bắt đầu.
• Nếu DI- đi xuống và cắt DI+: Tín hiệu cảnh báo xu hướng giảm đã kết thúc. Có thể coi đây là tín hiệu mua vào để chờ xu hướng tăng giá tiếp theo.

Ghi chú :
o Nếu thị trường biến động ngược với dự đoán, nên điều chỉnh việc mua/ bán tại các đỉnh và đáy gần nhất.
o Hai đường DI+ và DI- có thể cắt nhau vài lần trước khi hình thành xu hướng mới, nên quan sát kỹ.

V. PHỐI HỢP VỚI RSI
Mục đích giao dịch của các nhà đầu tư thường là: “Tìm thời điểm vào thị trường trong xu thế mạnh và cố gắng mua vào tại đáy”.
Mặt khác, việc sử dụng kết hợp ADX và RSI cho ta nhiều kết quả tốt nếu dựa trên nguyên lý:
• Dùng RSI làm chỉ số xác định tín hiệu mua trong xu hướng tăng.
• Dùng ADX làm chỉ số đo lường sức mạnh của xu hướng đó.
Chúng ta có những biện pháp cụ thể để thực hiện mục đích và nguyên lý kể trên:

1. Xác định thời điểm vào thị trường trong xu thế mạnh và mua tại đáy:
Khi ADX đang tăng: Xu thế mạnh đang tiếp diễn. Nếu chờ thời cơ phù hợp thường rất khó xác định và có khi chậm trễ, lỡ cơ hội.
Lúc này, nên theo phương châm: “Dựa vào hiện tượng ADX đang tăng và đặt lệnh mua ngay vào bất kỳ lúc nào khi RSI <85”
Lý do:
- Phản ứng kịp thời vì đã tận dụng được thời điểm tham gia thị trường nhanh.
- Tránh được “hành động mạo hiểm”: Mua ở trạng thái quá mua (vì đã đặt điều kiện RSI <85).

2. Xác định thời điểm hoãn giao dịch:
Khi ADX đi ngang hoặc giảm: Thị trường không còn mạnh.
Lúc này RSI đóng vai tròn quan trọng và chúng ta nên hoãn giao dịch với nguyên tắc: “Nên hoãn giao dịch khi ADX không tăng.
”
3. Xác định thời điểm thoát khỏi thị trường:
Khi thị trường tăng nhưng xu thế không còn mạnh. Nên dựa vào RSI để tìm thời điểm “chốt lời” và thoát khỏi thị trường.




TÓM TĂT VIỆC KẾT HỢP ADX & RSI

Mua:
• Thị trường ở xu thế tăng (Dùng các chỉ số PTKT khác để đảm bảo điều này, ví dụ: MA20 phải tăng…)
• Mua vào khi ADX vẫn tăng và RSI <75
• Nếu ADX không tăng: Mua vào khi RSI <50

Bán:
• Nếu ADX tăng: Bán ra khi RSI 9 >75 (Vì đã có lời nên bán ra và chốt lời sớm, đừng đợi tới khi thị trường điều chỉnh vì RSI 9 tăng tới 75: Tín hiệu điều chỉnh.
• Nếu ADX không tăng: Dùng RSI 9 để xác định điểm chốt lời vả nên chốt lời khi
RSI 9 >75.
• Luôn nhớ rằng : Chí bán ra khi ADX có dấu hiệu suy giảm.


VI. KÊT HỢP VỚI CÁC CHỈ SỐ PTKT KHÁC
Với dải Bollinger:
Mua
• Khi giá nằm dưới biên dưới dải Bollinger (20,2)
• Đường DI+ vượt DI-
• ADX vượt 20
Chú ý: Các đường ADX và DI+ tăng còn DI- giảm.
Bán
• Giá vượt biên trên dải Bollinger (20,2)
• ADX vượt 20 và tăng
• DI+ giảm nhưng DI- tăng
Chú ý: ADX và DI- tăng còn DI+ giảm.



Chương 4. TỔNG KẾT VÀ VÍ DỤ

TỔNG KẾT

I. KHÁI NIỆM ĐẠI CƯƠNG
1. Ý nghĩa :
Chỉ số định hướng trung bình ADX là một chí số PTKT dùng để :
o Xác định xu hướng thị trường
o Đo sức mạnh và độ bền vững của xu hướng.
2. Cấu tao :
ADX biến thiên từ 0-100 gồm 3 thành phần ADX, DI+, DI- thường dùng phối hợp với nhau với dữ liệu 14 ngày giao dịch gần nhất để tính toán.
3. Tính chất và đăc điểm :
• ADX là đường chỉ số định hướng trung bình cho cả xu hướng tăng – giảm và chỉ thể hiện sức mạnh của một xu hướng đồng thời ADX là một chỉ số chậm nên phải bổ sung các biện pháp hiệu chỉnh.
• Tính xu hướng:
Xu hướng mạnh dần : Khi ADX tăng từ thấp lên cao
Xu hướng yếu dần : Khi ADX giảm từ cao xuống thấp
• Sự biến thiên của ADX:
a. Dưới 20: Thị trường không xu hướng
b. Tăng từ dưới lên quá 20: Bắt đầu một xu hướng mới
c. Tăng từ 20 lên 40: Xác nhận xu hướng mới đã hình thành trước đó.
d. Trên 40: Xu hướng hiện tại mạnh.
e. Bằng 40 : Xu hướng cũ kết thúc
f. Cắt 50 rồi tăng: Xu hướng cực mạnh

II. SỬ DỤNG
1. Tín hiệu giao dịch:
• Mua : DI+ cắt và đi lên trên DI-
• Bán : DI+ cắt và đi xuống dư

2. Phối hợp với các chi số PTKT khác :
• Với RSI
• Với dải Bollinger


CÁC VÍ DỤ

VÍ DỤ 1:
Khảo sát đồ thị ADX của cổ phiếu ACB
(Đồ thị: Công ty Quả Cầu Vàng)

4. ADX tăng và xu hướng tăng
5. ADX cắt 40: Xu hướng kết thúc
6. ADX nhỏ hơn 20: Thị trường không xu hướng.

VÍ DỤ 2:
Khảo sát đồ thị ADX của cổ phiếu FPT
(Đồ thị: Công ty Quả Cầu Vàng)

7. ADX cắt 20 và đi lên: Xu hướng mới bắt đầu
8. ADX tăng và xu hướng giảm.
9. ADX cắt 40: Xu hướng kết thúc.
10. ADX cắt 40 và giảm dần: Xu hướng suy yếu.

VÍ DỤ 3:
Các tín hiệu giao dịch của cổ phiếu STB
(Đồ thị: Công ty Cổ phiếu 68)

CHU XUÂN LƯỢNG
Câu lạc bộ PTKT- Vietstock
cxluong@gmail.com
NGUYỄN QUANG MINH
Trưởng bộ phận phân tích
minhnq@vietstock.vn