Về đề xuất của TKV tăng giá bán than cho ngành điện: Có tăng giá hàng loạt theo than, điện?
Than tăng giá lúc này liệu có hợp lý? Ảnh: Hoàng Long

Tập đoàn Công nghiệp Than và Khoáng sản VN (TKV) vừa có đề nghị tăng gấp đôi giá bán than đối với sản xuất điện bắt đầu từ ngày 1-1-2010.

Theo đề xuất này, giá bán than các loại cho ngành điện sẽ từ 690.000đồng/tấn đến 1,11 triệu đồng/tấn. Hiện tại, giá than các loại đang được bán ở mức 405.000đồng/tấn đến 442.000 đồng/tấn. Như vậy, với mức tăng giá than bán cho ngành điện sẽ tăng hơn gấp đôi so với mức giá hiện hành. Các chuyên gia ngành điện cho biết, đây là mức tăng cao nhất đối với các nhà máy điện trong vài năm trở lại đây.

TKV khẳng định lần tăng giá này được thực hiện theo đúng lộ trình mà đã phê duyệt, nghĩa là từ năm 2010, giá bán than sẽ được điều tiết theo cơ chế thị trường. Đại diện ngành than cho biết, riêng trong năm 2009 ngành than phải bù lỗ 2.000 tỷ đồng tiền chênh lệch bán than cho điện thấp dưới giá thành và giá thị trường. Một lý do khác được ngành than đưa ra nhằm giải thích cho việc giá than tăng không ảnh hưởng tới ngành điện bởi theo đúng lộ trình, giá bán điện cũng sẽ được điều hành theo cơ chế thị trường. Khi ấy, giá điện sẽ được tính trên cơ sở giá nguyên liệu đầu vào thực tế.

Trên thực tế, giá bán điện vẫn chưa thể thực hiện theo cơ chế thị trường. Theo phê duyệt của Chính phủ giá bán điện năm 2009 và các năm 2010-2012 mặc dù sẽ theo cơ thế thị trường, nhưng các mốc biến động giá điện cũng chỉ dự trù được xoay quanh mốc tăng 5%. Do đó, theo một quan chức ngành điện, nếu giá bán than tăng cao như vậy thì sẽ làm ảnh hưởng đến chi phí đầu vào của sản xuất điện, khiến giá thành mỗi kWh điện sẽ không thể chỉ tăng trong phạm vi bị không chế.

Nếu giá bán than cho ngành điện được tăng lên với mức như đề xuất thì chi phí phát điện sẽ tăng lên đáng kể, ước tính mức tăng này lên tới gần 4.500 tỷ đồng so với phương án giá điện năm 2010 được EVN đề xuất khi ngành than chưa đề xuất tăng giá. Theo tính toán, với mức giá than như đề xuất, giá bán điện bình quân sẽ không còn ở mức 948,5 đồng/ kWh mà sẽ tăng lên mức 1.110 đồng/ kWh, tăng hơn 17%.

Mặc dù thời điểm 1-1-2010 đã gần kề, ngành than và cả ngành điện vẫn chưa tìm được tiếng nói chung quanh chủ trương “thả” giá theo cơ chế thị trường, mà vẫn còn chờ quyết định cuối cùng từ phía cơ quan nhà nước là Bộ Tài chính và Bộ Công thương, nhưng cũng rất lo ngại về sự tăng giá hàng loạt cùng với than và điện.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng thời điểm này không thích hợp để đưa ra đề xuất cho việc tăng giá, ngay cả khi nó rơi vào đúng lộ trình đã được hoạch định từ trước. Việc tăng giá than và điện sẽ tác động mạnh và gây ra hiệu ứng tăng giá hàng loạt bởi đây là hai nguyên liệu quan trọng quyết định không nhỏ đến sản xuất và giá thành của sản phẩm. Trong khi để duy trì mức lạm phát năm 2009 dưới một con số, chúng ta đã phải dùng nhiều nỗ lực và đã rất khó khăn để khống chế thì bước sang những tháng đầu năm 2010 chúng ta càng cần phải cẩn trọng hơn để tránh những tác động tiêu cực tới toàn bộ nền kinh tế, có nguy cơ làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế, hạn chế thu hút đầu tư nước ngoài và quan trọng hơn, đó là làm ảnh hưởng tới đời sống của đông đảo bộ phận người dân.

Hương Thuỷ
Tiến sĩ Vũ Đình Ánh, Viện phó Viện nghiên cứu & quản lý giá (Bộ Tài Chính):
Chỉ tăng giá than, điện sau khi dự tính được lạm phát của cả năm 2010.

Việc tập đoàn than điều chỉnh giá bán cho tập đoàn điện, là điều hợp lý, cần ủng hộ, tạo ra nhiều mức giá phù hợp với thị trường phát triển. Giá than sẽ tăng bao nhiêu liên quan đến chủ trương khai thác than. Hiện nay, mức than chủ yếu được khai thác để xuất khẩu. Khi mà điều chỉnh giá than làm cho mình chủ động được lượng than bán ra và từ đó có mức giá cả hợp lý.

Tập đoàn than khoáng sản là tập đoàn của Nhà nước, việc tăng giá than trong thời điểm này cũng không ngoài mục đích giữ ổn định thị trường. Tuy nhiên, vấn đề quan trọng nhất đặt ra hiện nay là phải điều chỉnh mức tăng giá than như thế nào là hợp lý nhất và từ đó điện phải tính mức tăng đúng thời điểm nào.

Năm 2009, khi mà điện tăng giá 8,92%, thì dư luận đã cho là cao. Nếu giá điện phải tăng theo lộ trình và phù hợp với mức tăng giá của than là 17%, chắc chắn sẽ khó tránh khỏi phản ứng từ nhiều ngành sản xuất khác, sẽ tác động mạnh đến đời sống xã hội.