Giải bài toán vốn cho nền kinh tế

[1000percent]

-----------------------------
Blogger: Lê Đạt Chí
Thời gian đăng: 19/01/2012
Blog: http://vn.360plus.yahoo.com/ledatchi

----------------------------


Năm 2012 chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng của hệ thống NHTM tiếp tục không quá 15%-17%, tiền trong lưu thông cũng sẽ tăng thêm không quá 16%. Nếu ví nền kinh tế tăng trưởng như cơ thể của một con người mới lớn thì làm thế nào cơ thể không bị thiếu máu, nền kinh tế không bị thiếu tính thanh khoản là thách thức lớn đặt ra hiện nay.


Tắc nghẽn vốn?



Để trả lời cho câu hỏi tiền đang chảy vào đâu cần quay về nguyên tắc vòng quay vốn trong nền kinh tế. Tổng lượng tiền mặt hay còn gọi là cung tiền cơ sở của NHNN ra nền kinh tế được gọi là Mo. Thì M1 bằng Mo và tiền mặt của các NHTM gửi tại NHNN; M2 bằng M1 cộng với tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn; M3 bằng M2 cộng với tất cả các khoản tiền gửi không kỳ hạn khác tại các TCTD. M2, M3 phải lớn hơn Mo. Như vậy M2, M3 cũng như dòng vốn (không kỳ hạn và có kỳ hạn) của các thành phần trong nền kinh tế (gồm người dân và doanh nghiệp) đổ vào đâu, quay vòng vốn nhanh hay chậm… phụ thuộc vào diễn biến của các thị trường cùng chính sách kinh tế vĩ mô của Chính phủ. Năm vừa qua với chính sách tiền tệ và tài khóa thắt chặt khiến cho tổng cầu của nền kinh tế sụt giảm, vòng quay vốn trong nền kinh tế bị chậm lại, lượng hàng tồn kho tăng cao làm tăng nhu cầu đi vay vốn của doanh nghiệp. Do khả năng tiếp cận vốn ngân hàng khó khăn và lãi suất vay vốn của các NHTM quá cao, các doanh nghiệp buộc phải rút vốn tiền gửi ở ngân hàng ra để sử dụng và tình trạng doanh nghiệp chiếm dụng vốn lẫn nhau phổ biến. Điều này dẫn đến vòng quay vốn của các doanh nghiệp giảm xuống mạnh, lượng tiền vào ra hệ thống NHTM giảm, dư nợ cho vay tăng thấp và tiền luân chuyển qua kênh ngân hàng giảm, hệ số nhân tiền tệ cũng giảm đi đáng kể.



Bên cạnh đó, NHNN hạn chế dòng vốn đổ vào lĩnh vực phi sản xuất (chứng khoán, bất động sản), nhiều NHTM trước đó cho vay quá nhiều vào lĩnh vực bất động sản đã buộc phải kéo giảm dư nợ ở lĩnh vực này xuống. Điều này làm cho dòng vốn M2 của NHTM ra nền kinh tế cũng bị tắc nghẽn, “đóng băng” ở những dự án bất động sản của các doanh nghiệp. Mặt khác, một biến quan trọng trong nền kinh tế đó chính là các tài sản khác như vàng và ngoại tệ không được huy động vào nền kinh tế một cách có hiệu quả đã làm cho dòng tiền rút ra khỏi nền kinh tế, hệ thống ngân hàng để mua vàng, ngoại tệ cất trữ đã làm cho cung tiền M2, M3 giảm đi đáng kể.


Như vậy, dù cung tiền cơ sở không đổi, nhưng cung tiền trong nền kinh tế bao gồm M2, M3 bị giảm đi so với các năm trước do vòng quy của vốn từ phía các doanh nghiệp giảm đi và có một phần tiền bị rút ra khỏi hệ thống ngân hàng để chuyển sang các tài sản khác như vàng và ngoại tệ để cất trữ mà không được tính vào trong cung tiền mở rộng. Điều này cũng dễ hiểu khi mà nền kinh tế Mỹ, Fed liên tục tăng cung tiền cơ sở nhưng cung tiền M2, M3 thậm chí tín dụng trong nền kinh tế lại sụt giảm. Nỗ lực này của Fed là bơm tiền vào nền kinh tế để thực hiện các mục tiêu trên thị trường tài chính, nhưng hệ thống NHTM lại không thể đưa vốn ra nền kinh tế do triển vọng kinh tế kém sáng sủa nên các doanh nghiệp và người dân giảm vay vốn, đầu tư sản xuất.

Như vậy, nhìn vào hình chúng ta có thể thấy 2 vấn đề, tiền ở các dạng được rút ra khỏi lưu thông và vòng luân chuyển vốn giữa TCTD và nền kinh tế giảm thì cung tiền mở rộng giảm đi, các chủ thể trong nền kinh tế nhận thấy những khó khăn hơn. Ví như dòng nước vào các hồ chưa là không đổi nhưng nếu nó được luân chuyển giữa các hồ thì nước trong mỗi hồ trở nên trong xanh hơn. Điều này muốn nói đến, giữa các kênh đầu tư trong nền kinh tế đang có sự ách tắc cục bộ làm cho sự luân chuyển vốn bị nghẽ lại, kinh tế trở nên xấu đi.


Giải pháp kích hoạt thị trường


Như vậy, từ minh họa trên, NHNN cần điều hành chính sách nhằm khơi thông dòng vốn vào các thị trường, tránh tình trạng ứ động vốn trong mỗi thị trường. Bài học quản lý thị trường tiền tệ ở các nước như Mỹ cho thấy. Fed giám sát các dòng vốn ra nền kinh tế của hệ thống NHTM, đặc biệt là dòng vốn đầu tư vào nền kinh tế nhất là đầu tư gián tiếp. Hoạt động đầu tư gián tiếp phải được kiểm soát trong hệ thống ngân hàng, Fed đã yêu cầu tách biệt các khoản đầu tư này bằng cách đưa vốn sang công ty quản lý tài sản hoặc quản lý quỹ để thường xuyên đánh giá giá trị các tài sản đầu tư… Trên cơ sở giám sát được dòng vốn đầu ra, Fed quy định những tỷ lệ an toàn vốn, quy định tỷ lệ thanh khoản tối thiểu của hệ thống nhằm tránh hệ thống chạy đua để kiếm lợi nhuận.



Thông qua việc kiểm soát được dòng vốn ra trong nền kinh tế và hoạt động nắm giữ lượng tiền tối thiểu trong hệ thống NHTM, Fed đã liên tục tăng cung tiền cơ sở để đạt được mục tiêu giảm lãi suất theo kỳ vọng mà không gây ảnh hưởng lạm phát trong nền kinh tế. Nhìn lại việc quản lý thị trường tài chính ở VN, dù năm 2011 NHNN quy định trần tín dụng nhưng mức trần này không sử dụng được bao nhiêu nhưng lạm phát thì cứ diễn ra. Dù áp dụng trần lãi suất để kéo lãi suất giảm nhằm đẩy mạnh vốn vào nền kinh tế nhưng lãi suất cho vay cũng không giảm bao nhiều. Dù lập luận bãi bỏ một phần của thông tư 13, 19 bằng thông tư 22 thì căn cơ cũng không được giải quyết…. Điều mà hệ thống ngân hàng chưa làm được là quản lý dòng vốn ra. Việc ủy thác dòng vốn vào nền kinh tế của hệ thống vẫn đang diễn ra nhằm tài trợ cho những hoạt động có rủi ro cao và thẫm chí đầu cơ torng nền kinh tế. Chính vì vậy, dù mục tiêu đặt ra tăng trưởng tín dụng trong năm 2012 chỉ ở mức 15-17% thì NHNN cũng không thể tin chắc lạm phát được kiểm soát không.


Để khẳng định cho lập luận trên, trong năm 2011, dù tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống rất thấp nhưng lạm phát vẫn tăng cao. Điều này cũng dễ dàng kiểm định trong quá khứ cho mối quan hệ này. Điều cần lưu ý chính là khi tăng trưởng tín dụng giảm đi thì hệ thống ngân hàng lại gia tăng khoản mục ủy thác đầu tư. Nghĩa là, khoản ủy thác đầu tư mà hệ thống ngân hàng đưa vốn vào nền kinh tế tăng lên. Thực trạng này cũng đã được đề cập trong báo cáo của thanh tra NHNN trong 9 tháng đầu năm. Khoản ủy thác này được xem như tín dụng vào nền kinh tế nhưng lại bị biến tướng và chất lượng khoản đầu tư không cần thiết đánh giá theo các nhóm của nợ hoặc giảm giá của danh mục đầu tư. Như vậy, vốn vẫn được đưa vào nền kinh tế nhưng lại không được theo dõi trong mục tăng trưởng tín dụng. Điều đó cho thấy hệ thống ngân hàng dù tăng trưởng tín dụng thấp nhưng hệ thống thương xuyên mất thanh khoản do dòng vốn ra khỏi hệ thống lại không được kiểm soát. Điều này làm cho chất lượng khoản ủy thác cũng kém đi mà không được phản ánh trong kết quả kinh doanh của hệ thống.


Như vậy, để thực hiện tăng nhanh luân chuyển tiền trong nền kinh tế, NHNN cần thực hiện kiểm soát dòng tiền này trước khi thực hiện bơm mạnh vốn để thực hiện chính sách lãi suất mục tiêu. Thực trạng ngày nay cho thấy, NHNN chưa kiểm soát được dòng vốn ra của hệ thống nên trong các chỉ tiêu điều hành, NHNN đưa ra chỉ tiêu tổng phương tiện thanh toán chỉ tăng 16% so với năm trước. Chỉ tiêu này không có ý nghĩa khi NHNN kiểm soát lượng tiền bơm vào nền kinh tế, khi chưa kiểm soát, việc cung tiền của NHNN chỉ nằm trong chừng mật nhất định. Càng quy định như vậy, hệ thống NHTM sẽ đầu cơ tiền tệ với NHNN và gây ra những tình trang ứ đọng vốn trong nền kinh tế thậm chí tăng trưởng tín dụng sẽ không quá 10% trong năm 2012. Cung tiền hạn chế trong khi cầu gia tăng thì chỉ gây ra thất bại trong điều hành nền kinh tế và người có vốn sẽ đầu cơ, người thiếu vốn sẽ không thể quay vòng hoạt động kinh doanh.