Cuối năm: Vàng, BĐS, chứng khoán cùng diễn kịch câm
"Đồ cúng của tao sẽ cháy sáng trước tượng thánh... Và đồ cúng sẽ phù hộ cho tao, chuộc lại những tội lỗi của tao và của cả mày nữa". Tất cả những ai đã tự nguyện đút đầu vào thòng lọng thì cũng có có thể tự nguyện dâng hiến cuộc đời của họ như món thế chấp cuối cùng.
Một sân khấu câm lặng
Dường như thời đại của kịch câm đang trở lại, ứng vào không khí của các thị trường kinh doanh ở Việt Nam.
Không có gì rõ hơn là từ nửa năm qua đã chứng kiến sự câm lặng của tất cả các thị trường, từ bất động sản, chứng khoán, ngoại tệ và cả vàng nữa. Một nghịch lý chăng? Có tiếng là mang tính đầu cơ cao, chẳng lẽ toàn bộ các thị trường trên lại chịu nằm yên?
Nhưng sự thật vốn là thế. Khi đồng tiền lên tiếng thì không một con nào còn sủa được. Còn khi ngay cả đồng tiền đầu cơ cũng chịu cảnh câm lặng thì bạn có thể hiểu hoàn cảnh đã cơ cực đến chừng nào...
Vàng là nhân vật hoạt náo cuối cùng trên sân khấu thị trường Việt Nam. Từ cuối tháng 9/2011, diễn viên này đã bộc lộ dấu hiệu kiệt sức sau cuộc chạy maraton được khởi động từ đầu năm.
Nhưng hành trình maraton của diễn viên vàng còn đã trải dài hơn thế nhiều. Suốt 11 năm qua, tính từ mốc năm 2000, nhân vật này đã làm nên một cú tăng trưởng tuyệt vời về chiều cao - gấp một chục lần chẵn so với thước đo ban đầu.
Song bất kỳ một sự tăng trưởng nào cũng có giới hạn của nó. Cũng bởi thế, khi ngày càng nhiều khán giả đặt cho diễn viên vàng cái tên "Bong bóng", thì lẽ đương nhiên là nhân vật này đang có xu hướng rời bỏ sân khấu với khuôn mặt mang tính bi nhiều hơn là hãnh tiến.
Thế nhưng dù sao vàng vẫn còn là nhân vật được thể hiện cả hai tính bi - hài xen kẽ. Còn lại, các diễn viên bất động sản và chứng khoán lại tỏ ra thiếu sức sống nhất.
Thiếu sức sống đến mức bản thân những diễn viên này đã không thể phô bày được bất cứ động tác hình thể nào để câu được khách, dù họ rất muốn thể hiện một phong cách hoạt náo tựa như diễn viên vàng.
Trong tất cả các nhân vật trên cái sân khấu câm trong hơn một năm trời qua, bất động sản được xem là diễn viên hoàn toàn thiếu triển vọng do tính ì quá cao. Tư chất đã thiếu thông minh, thân thể lại quá nặng nề, rất khó khăn khi di chuyển, hay nói như dân gian là bất động, diễn viên này đang trở thành quán quân chúa chổm khi phải gánh trên mình nó món nợ hơn 250.000 tỷ đồng.
Đỡ bi đát hơn nhân vật bất động sản, diễn viên chứng khoán từ khá lâu nay đã giải tỏa được món nợ chồng chất trên đôi bờ vai gày mòn rũ rượi của nó. Tất cả những gì mà diễn viên này diễn xuất theo phong cách đòn bẩy tài chính đã được tất toán khá sòng phẳng cho ngân hàng vào giữa năm 2011. Để sau khi thanh toán xong, trên người diễn viên này chỉ còn độc một chiếc quần cộc.

Nhưng trên sân khấu thị trường Việt Nam, chứng khoán lại chính là diễn viên thể hiện tính bi cao độ nhất. Trong lúc thi thoảng nhân vật bất động sản còn được người ta quan tâm đến bởi khối tài sản thế chấp vĩ đại của nó, thì chứng khoán lại chẳng còn gì để gán nợ cho ngân hàng. Từ hơn hai năm qua, diễn viên này trở nên ủ dột một cách khác thường, điều khiến người ta liên tưởng đến một cơn hoang tưởng với mức sang chấn trầm liệt bi thảm.
Sân khấu đã bớt hẳn vũ điệu nhảy nhót của nó. Ngay cả những diễn viên phụ - thị trường hàng hóa - cũng không khỏi ủ ê khi đồng tiền phải chấp nhận trạng thái câm lặng, nhưng cũng không vì thế mà lên tiếng sủa được.
Vào sát Tết Nhâm Thìn, hàng tồn kho tăng vượt đến 23% so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi sức mua lại giảm đến 40-50%. Rất nhiều diễn viên quần chúng như thép hay xi măng đã phải tự nguyện rời bỏ sân khấu, hoặc lui vào một góc tối tăm nào đó để nuốt những giọt nước mắt vào trong.
"Dưới đáy"
"Nhà anh cứ quàng thòng lọng vào cổ tôi mà thắt đi... Tịch đến nơi rồi mà lúc nào cũng chỉ nghĩ đến đồng năm mươi xu..." - lại nhắc lời các nhân vật trong vở "Dưới đáy" của kịch tác gia Xô viết Macxim Gorki. Đó cũng là lời tán thán của tát cả những nhân vật mà chúng ta vừa nhắc đến ở trên - những thân phận bế tắc.
Nhưng không vì thế mà sân khấu thị trường thiếu nét sống động. Vẫn còn một nhân vật khác, lặng lẽ và thâm trầm, không cần bày tỏ sự ồn ào như diễn viên vàng, nhưng lại có được năng lực tồn tại qua bất cứ thời đoạn chông gai nào của kịch trường. Đó là diễn viên ngân hàng.
Hẳn là thế, bởi trong nguyên năm 2011, trong khi nhiều diễn viên chính và phụ quay quắt với gánh nợ đổ đốn và chịu cảnh suy kiệt về sức khỏe lẫn tâm thức, thì diễn viên ngân hàng vẫn phủ phê trong một góc tối. Thỉnh thoảng, diễn viên này lại làm một vòng lượn đến những góc tối tăm khác: "Thắt cổ mày làm gì? Thử hỏi làm thế thì ích gì? Thôi thì Chúa phù hộ cho chú mày, chú mày cứ sống cho thỏa thích... Còn tao sẽ thu thêm của chú mày năm mươi xu nữa để tao mua dầu thắp đèn thờ... Đồ cúng của tao sẽ cháy sáng trước tượng thánh... Và đồ cúng sẽ phù hộ cho tao, chuộc lại những tội lỗi của tao và của cả mày nữa".
"Dưới đáy" là như vậy. Tất cả những nhân vật đang ở dưới đáy thị trường đều đang đối xử với nhau theo cái cách như thế. Với tư cách là một chủ nhà trọ sáng giá, nhân vật ngân hàng chẳng phải làm gì hết, chỉ đi từ góc này sang góc khác mà thu tiền, mà siết nợ.
"Không được ngủ thì cũng không được thu tiền chứ!" - một nhân vật trong "Dưới đáy" đã gào lên. Nhưng ông chủ nhà trọ lại bất cần đến những sự nhiễu nhương như thế. Luật là luật, không thể nào làm khác được. Tất cả những ai đã tự nguyện đút đầu vào thòng lọng thì cũng có có thể tự nguyện dâng hiến cuộc đời của họ như món thế chấp cuối cùng.
Sẽ không thể có được tiếng sủa hay tiếng leng keng của đồng tiền một khi vở kịch câm vẫn còn tiếp diễn. Vở kịch "Dưới đáy" của Macxim Gorki vẫn tiếp tục tái hiện: thằng thì chết... thằng thì say...
Khi nào thì các nhân vật mới được rửa tội và vở kịch mới được lồng tiếng đây?
Việt Thắng
DIỄN ĐÀN KINH TẾ VIỆT NAM



Xem bài viết: Cuối năm: Vàng, BĐS, chứng khoán cùng diễn kịch câm