Hà nội - Ngày ấy còn đâu

[bi04]

Ăn uống



Người ta vẫn nói "Ăn bắc mặc nam". Điều đó có thể đúng với người này không đúng với người khác. Nhưng với tôi thì nó đúng.

Đối với tôi, thời những năm 90 ăn là một cái gì đó xa xỉ lắm. Phải nói
cái đám trẻ như tôi được ngồi lề đường ăn phở, được chui vào quán ăn
cháo lòng, được bưng bát bún chả... chả khác gì đi nhà hàng. Cái hồi
đó, mỗi lần đi qua làn khói bếp của bún, phở là ai cũng có thể cảm nhận
ra từng vị của món ăn. Có thể đó là mùi hành, hồi, bò... của nồi nước
lèo phở. Có thể đó là mùi nem rán, chả nướng của bún chả. Đó cũng có
thể là mùi cà chua, riêu, ốc của gánh bún riêu... Nghĩa là từng vị nó
cứ xộc vào mũi và bắt người ta phải cảm nhận từng vị một. Còn bây giờ,
trăm thứ mùi món ăn, trăm thứ mánh lừa cảm giác của khách khiến ta
chẳng còn mấy cảm giác hưởng thụ từ mùi cho đến vị của món ăn.







Tôi còn nhớ vào thời điểm những năm 90, hàng quán còn khá sơ sài. Từ
quán nước cho đến quán ăn người ta thường dùng bàn ghế gỗ. Khái niệm
bàn ghế săt, nhựa gần như không có vì chưa có mấy công ty sản xuất và
bán đại trà. Việc phơi bát ngoài nắng cũng được thực hiện khá nghiêm
túc và có vẻ đảm bảo vệ sinh hơn cả thời nay nữa. Bây giờ cứ nhìn người
ta rửa bát mà ớn lạnh.

Cũng nhân nói chuyện về ăn sáng. Người Hà Nội có cái thói nhậu ngày.
Sáng sớm ra làm bát phở, có người phải chơi cả nửa lít rượu rồi mới có
thể đi làm được. Có thể đó là cái cách chống rét của những người ở vùng
lạnh. Nhưng quả thật, nếu làm vài ly vào buổi sáng rồi bắt tôi đi làm
thì tôi bó tay.







Đây không phải là một quán phở nổi tiếng Hà Nội nhưng cũng mang những
nét đặc trưng riêng. Tôi nói vậy bởi thông thường một quán phở có tiếng
bao giờ nồi nước dùng cũng rất lớn. Hành, thịt bò, dao, thớt treo lủng
lẳng ngay trước quán. Quán phở ngày trước, thậm chí cho đến bây giờ bao
giờ cũng có kèm theo một quán nước chè nhỏ. Hai quán này phụ nhau cùng
phát triển.







Ăn chợ, hay nói chính xác hơn là ăn gánh, một đặc trưng của dân Hà Nội.
Một gánh quà ngon thì dù người bán có ngồi đâu, người ăn cũng biết
đường tìm đến. Nhưng thông thường thì người bán hay tìm đến chợ và
người ăn cũng từ đó có thói quen lê la ở chợ ăn vặt. Cái thời tôi thì
vừa không có tiền, vừa thích ăn vặt nên hay lân la đến chợ kiếm mấy món
quà rẻ tiền. Lúc thì lên tận chợ ga ngồi ngoáy ốc với mấy ông anh. Lúc
lại mò về chợ Đồng Xuân ăn bún riêu. Cũng có khi về chợ Hàng Bè tìm bún
cá, bánh đa cua.Lại có lúc cứ mò về gần trường Chương Dương trong bờ
sông chỉ để mua ít vó bò ngồi chấm tương nhai lấy nhai để.







Người Hà Nội nhiều lúc cũng cầu kỳ. Cứ lỡ thích món ăn ở chỗ nào rồi
thì nhất quyết chỉ có ở đó là nhất. Thời đó cứ nói đến ăn phở là đám
bọn tôi phải kéo nhau lên Lò Đúc. Còn đã cháo lòng là phải ra đường
tàu, khu vực Lê Duẩn, gần ngã tư Hai Bà Trưng. Hay cháo hến thì cỡ gì
cũng phải mò lên Hồ tây. Đến giờ, mỗi khi về Hà Nội, đám bạn vẫn cứ giữ
cái nếp ấy, đã đi ăn sáng thì không ngại xa, chỉ ngại đến muộn hết món
ăn.

Bia hơi ....



Nói về ăn nhậu, Sài Gòn có thể nói là đỉnh cao. Nhưng nói về phong cách
nhậu thì Hà Nội lại có những đặc điểm nổi bật khiến nhiều người ưa
thích, trong đó có cả tây. Chính vì vậy cứ nói đến Hà Nội, dân nhậu
phải nói trước tiên đến bia hơi, nổi bật là bia hơi Hà Nội.



Ở Hà Nội bia hơi thì đa dạng và phong phú lắm. Từ bia cỏ sinh viên
1.500 - 2.000 đồng/cốc cho đến 4.500-5.000đồng/cốc. Nó len lỏi trong
mọi ngõ ngách, đến với mọi tầng lớp người dân. Chính vì vậy nó được coi
là đồ uống bình dân nhưng hấp dẫn nhất.



Vào thời điểm đầu những năm 90, bia hơi bắt đầu nở rộ. Gần như ai cũng
có cơ hội tiếp xúc với nó thay cho việc lai rai thường xuyên với cuốc
lủi. Chỉ trước đó không lâu, nghĩa là từ giữa cho đến cuối những năm
80, để uống được cốc bia hơi người ta phải xếp hàng, uống cũng phải có
tiêu chuẩn, không được uống nhiều vì sợ hết của người khác.


Thực ra cái thời đó chúng tôi chưa biết bia là gì vì chưa đủ tuổi, hay
nói đúng hơn chưa có khái niệm ra đường ngồi làm với nhau vài cốc cho
nó thắm tình đồng đội. Nhưng tôi nghe thế hệ chú bác (thế hệ đàn anh
lúc đó cũng chưa có nhiều khái niệm về ra quán làm vài cốc bia hơi) nói
nhiều về bia hơi. Thôi thì cũng chỉ lai rai với vài hột lạc, cái nem
chua, giỏi lắm thì là cái lưỡi, tai lợn. Cũng có quán chơi đến vó bò,
lòng phèo phổi gì đó chứ chẳng muôn ngàn món nhậu như bây giờ.



Nhưng cái tính uống bia ít mất mồi của dân Hà Nội vẫn duy trì đến tận
bây giờ. Cái nghĩa lai rai nó hợp với dân nhậu Hà Nội hơn là ở chỗ đó.
Chỉ với vài hạt lạc, vài cái nem chua họ có thể buôn chuyện, uống bia
đến tận khi quán đóng cửa. Nhiều người khoái uống đến mức đến quán bia
kiếm 1 góc ngồi một mình nhìn ngắm thiên hạ ăn nhậu chơi chơi, khi nào
thấy đủ thì về. Có người thì làm luôn cái can mua về nhà nhâm nhi 1
mình. Lại cũng có người mang tiền đủ trả cho 1 cốc, làm một hơi đánh
khà 1 cái đứng im mất cả phút đồng hồ cho nó ngấm rồi mới trả tiền đi
về. Cái yêu cái quý bia hơi của dân Hà Nội là thế đấy.



Nếu như từ thời bao cấp, uống bia phải xếp hàng thì vào đầu những năm
90, người ta bắt đầu có phong trào ghế đẩu vỉa hè. Cái thú của bia hơi
bình dân nó là ở chỗ đó. Càng bụi, càng đơn giản, tiện lợi càng tốt. Ấy
thế nên mặc cho các nhà hàng mọc lên như nấm, bia hơi vỉa hè vẫn thu
hút được đông đảo người dân Hà Nội. Hải xồm, Lan chín dù có xây quán
cao tầng vẫn không bỏ được các quán lụp xụp.



Nhưng dù nói thế nào thì cách phục vụ bình dân kiểu ngày trước của Hà
Nội vẫn hay hơn bây giờ. Niềm nở, vui vẻ, giản dị và dễ gần. Người lạ
cũng có thể bắt chuyện và lai rai với nhau để nói đủ thứ trên đời. Tình
cảm giữa chủ quán và khách nhiều lúc như người nhà, gọi nhau rất thân
mật.



Có một cái tật mà người uống bia hơi, nhất là khách lạ thường sợ, đó là
vệ sinh. Người bán, người rửa cốc thường không làm khách yên tâm lắm vì
toàn thò tay vào cốc, tráng cốc 1 lần. Nhưng ghét hơn nữa là nhiều quán
chơi trò dồn bia. Cốc này dư 1 ít, dồn vào cốc kia. Lòng vòng 1 hồi
được nửa cốc rồi rót thêm bia mới là... có thể mang ra cho khách.
Thường thì bác nào bắt đầu tới tới rồi là dễ dính cái này lắm.



Nói đến cái chuyện bia bọt lại chợt nhớ những Hải xồm, Lan chín. Cũng
một thời 1 tuần thì có đến 5-6 ngày ngồi quán bia hơi nghiên cứu lô đề.
Cũng có thời vào quán bia mấy chú phục vụ nhớ mặt tự biết đường làm món
ăn, phục vụ nhiệt tình. Giờ mỗi lần về Hà Nội, lạnh cỡ mấy cũng phải
lôi đám bạn đi làm vài cốc, nhấm từng hơi, cảm nhận từng hương vị của
chất bia hơi Hà Nội.





____

Nhớ tiếng leng keng tầu sớm khuya