Lãi suất khó giảm từ tháng 9
Vừa qua, một chuyên gia nói rằng tháng 9 tới, lãi suất (LS) sẽ bắt đầu giảm. Tuy nhiên, nhiều người trong giới NH khẳng định LS sẽ không thể hạ ít nhất là đến cuối quý III/2011.
* Lãi suất sẽ giảm rõ hơn từ tháng 9/2011
Chưa hiểu ý kiến chuyên gia nói về lãi suất (LS) nào? huy động hay cho vay? VND hay USD? Có thể tạm hiểu ở đây là LS kinh doanh VND (cả huy động và cho vay). LS rất ít có khả năng giảm trong năm 2011. Viễn cảnh này sẽ tác động nặng nề đến DN và nền kinh tế.

Lạm phát dự kiến đã cao hơn trần LS
Dù chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 7.2011đã giảm tốc, nhưng so cuối năm 2010 thì CPI đã tăng 14,6% và so cùng kỳ năm 2010 tăng 22,16%. Bản thân các cơ quan chức năng cũng cho rằng khó giữ được CPI ở mức 17%. Để chống lạm phát, và để huy động được tối đa nguồn vốn thì LS phải thực dương, nghĩa là: Lãi suất danh nghĩa = lãi suất thực + tỉ lệ lạm phát. Cho nên ngay cả khi LS thực = 0% đi nữa, LS danh nghĩa muốn có ý nghĩa kinh tế cũng phải từ 17%/năm trở lên. Trần LS huy động VND hiện là 14%/năm. Dù ai có giàu trí tưởng tưởng đi nữa cũng không thể mơ LS huy động VND cuối năm 2011 lại giảm thấp hơn mức này.
Thực tế trên thị trường tiền tệ hiện nay, sau một thời gian LS huy động VND có dấu hiệu giảm (rất nhẹ) thì hơn tuần nay lại có sự cạnh tranh khá gay gắt. Đến ngày 25/7, LS “ngầm” huy động các khoản tiền gửi từ 100 triệu trở lên ở các NHTM cổ phần vẫn là 18%/năm. LS huy động tiền từ 1 tỉ trở lên ở cả một số NHTM nhà nước và NHTM cổ phần là 18,5% - 20,38%/năm. LS của các NHTM nhà nước thường thấp hơn của khối cổ phần từ 1% - 1,5%/năm. Về cuối năm, theo quy luật cầu vốn tăng khá mạnh do nhu cầu vốn để hoàn thành kế hoạch sản xuất kinh doanh và chi lương thưởng, nhu cầu tiền mặt của người dân mua sắm hàng hóa... sẽ khiến cho cạnh tranh huy động vốn bằng LS gay gắt hơn.
Đầu vào đã cao, đầu ra phải cao hơn
Với LS đầu vào như vậy, ngân hàng có rất ít nguồn vốn rẻ để cho vay. LS cho vay cuối năm có thể giảm chút ít với một số đối tượng khách hàng chọn lọc, đặc biệt đối với DN XK có nguồn thu ngoại tệ, còn đối với các đối tượng khách hàng khác và vay tiêu dùng cá nhân thì không thể hạ hơn mức hiện nay. Một lý do nữa khiến LS khó giảm trong năm nay là tình hình nợ xấu của NH. Tỉ trọng cho vay phi sản xuất (chủ yếu là BĐS và chứng khoán) quá cao của nhiều NHTM trong bối cảnh thị trường BĐS và TTCK VN từ cuối 2010 đến nay đã khiến nợ khó đòi, nợ xấu của các NH trong thực tế đang tăng mạnh (dù trên cân đối kế toán vẫn ở mức thấp).
Để có thu nhập, lợi nhuận bù đắp cho khối nợ xấu này, các NH vẫn phải duy trì LS cho vay cao. Một nguyên nhân nữa là nếu NHNN tiếp tục thắt chặt tiền tệ, tiền đồng khan hiếm thì giá vốn trên thị trường liên NH sẽ vẫn cao. Một khi đã có đầu ra là thị trường liên NH thì các NHTM cũng không mặn mà cho vay nền kinh tế (nhiều rủi ro hơn). Một biện pháp kỹ thuật để không phải đẩy mạnh vốn ra là để mức LS cho vay cao khiến người vay e ngại.
Kẻ lợi, người thiệt hại
Nếu cho rằng hệ thống NHTM đang chấp hành nghiêm quy định của NHNN về trần LS huy động VND là 14%năm (chưa có NHTM nào bị NHNN kỷ luật vì vượt trần LS huy động), thì người ta thấy NH đang hưởng lợi quá lớn từ chênh lệch LS. Lãi suất cho vay bình quân của NHTM đang dao động từ bình quân từ 20% -22%/năm. Nghĩa là chênh lệch đầu vào đầu ra của NHTM đang ở mức từ 6% - 8%/năm. Đây là một mức chênh lệch quá lớn, vì trước năm 2007, mức chênh lệch này khoảng từ 2% - 3%.
Năm 2008 khi xảy ra lạm phát cao, nhiều vị lãnh đạo NHTM cũng cho rằng mức chênh lệch đầu vào đầu ra của NHTM từ 3,5%/năm thì NHTM đã có lời. Vậy mức chênh lệch LS khủng (6% - 8%/năm) hiện nay có thật hay không? Có thể không đến mức như vậy, vì LS huy động cao nhất thực tế của các NHTM đã từ 18% trở lên, nhưng chắc chắn vẫn là một con số lớn.
Diễn biến LS của thị trường tiền tệ VN đang có lợi cho các cá nhân và tổ chức có khoản tiền gửi lớn (được hưởng LS cao), lợi cho NHTM khi LS huy động được áp trần còn LS cho vay thì tự định đoạt. NHTM đang hoạt động rất lời, trong báo cáo tài chính những năm lạm phát (2008 - 2010 và 6 tháng đầu 2011) hầu hết các NHTM đều có con số tăng lợi nhuận rất ấn tượng (như báo chí đưa tin). Thiệt hại ở đây là rất nhiều người có số tiền nhỏ gửi NH (chỉ hưởng LS khoảng 14%/năm trở xuống), đại đa số DN, nhất là DNVVN và các hộ sản xuất nông nghiệp vay vốn đang phải vay với mức LS cao không chịu nổi.
Bình luận về vấn đề này, trong bản tin cuối ngày 26.7, CTCP CK Sài Gòn - Hà Nội (SHS) nhận định: “Như vậy, mặc dù các chính sách tiền tệ tiếp tục bị thắt chặt hơn từ đầu quý II, tăng trưởng tín dụng bị hạn chế, nhiều NH vẫn hoàn thành tốt kế hoạch đề ra, thậm chí vẫn duy trì mức tăng trưởng đáng kinh ngạc so với cùng kỳ” và “Những khó khăn vĩ mô và chính sách dường như chỉ tác động lên các DN đi vay vốn để kinh doanh sản xuất, chứ không tác động đến các ngân hàng cho vay. Tăng trưởng cả nước bị chậm lại đáng kể so với năm ngoái, thể hiện rõ gánh nặng mà các DN sản xuất đang phải chịu”.
Bắc Nam
lao động



Xem bài viết: Lãi suất khó giảm từ tháng 9