Nhân ngày… quốc tế thiếu nhi, TTCK lại chuẩn bị “hứng chịu” đợt BCTC mới, mà xem chừng sẽ còn nhiều chuyện không hay đối với nhiều cty NY, nhất là trên sàn HNX. Với tình hình chung như vậy, cộng với mấy vụ VTA, DVD, SGT, IFS… sắp thoát ly khỏi sàn NY thì tui nghĩ các chỉ số tăng trưởng, lợi nhuận không còn là ưu tiên số một nữa, mà phải là các chỉ số rủi ro. Do đó, tui xin phép được liệt kê 1 số chỉ số ở góc độ rủi ro để bạn, giả sử trình độ phân tích chỉ ở mức… trung bình như tui, đứng ở góc độ (chỉ) tiếp cận được mỗi 2 cái BCTC trước khi có soát xét (đúng hơn là sẽ có soát xét sau … 60 ngày) và không biết gì thêm (trừ phi chuyện xấu của cty nào đó bị lòi lên mặt báo) có thể tham khảo:


1 – Nợ vay, bao gồm 3 chỉ số nhỏ là tổng nợ/vốn, nợ ngắn hạn tính theo số tuyệt đối và tỷ lệ trên vốn: nếu như cách đây 1 năm thì có thể chỉ cần bóc tách nợ nào phát sinh lãi, nợ nào do chiếm dụng vốn của kẻ khác để đo lường rủi ro, thì năm nay tui nghĩ có lẽ cứ.. tính tổng cộng cho chắc ăn, nhất là nợ ngắn hạn. Khi cả nền ktế gặp chuyện xấu thì chả ai muốn kẻ khác nợ mình, dù có lãi hay không lãi đi đòi sớm. Vay ngân hàng thì buộc phải tính cách gom tiền để trả, hoặc nghĩ kế đảo nợ. Người mua nào trả tiền trước cũng mong bên bán sớm giao hàng, ai cho mua chịu giờ cũng thấy khó chịu nếu đối tác không sớm trả tiền… An toàn bước đầu là nợ ngắn hạn < vốn. Cty nào có hệ số nợ trên vốn cho dù chỉ ở mức 1 lần nhưng số nợ cả ngàn tỷ thì cũng phải dè chừng, trừ phi nợ tập đoàn mẹ, nợ ngân hàng mẹ để còn có thể hờn dỗi, hay có sản phẩm hay dịch vụ mang tính chất thống trị (như mấy món xăn…, sữ… chẳng hạn) để khi cần thì… tăng giá. Các nhóm ngành mang tính cơ hội như … phi sản xuất (trừ ngân hàng, bảo hiểm thì… tui cũng chả biết ở xứ ta hệ số này lớn bao nhiêu mới gọi là rủi ro) càng càng phải phải dè chừng hơn nữa. Lúc này mọi khoản nợ đều làm gia tăng rủi ro, một con domino mà đổ là sập sạch.


2 – Chi phí lãi vay, cả giá trị tuyệt đối và tốc độ tăng: sẽ có 1 số BCTC để trống dòng này, chỉ ghi chung chung là chi phí tài chính, nhưng nếu vậy thì bạn nên ráng kiếm đọc phần thuyết minh. Nên so hàng quý với nhau để đo lường tốc độ tăng, và có thể cộng dồn 4 quý để tạm tính lãi suất vay bình quân (cho dù không chính xác lắm) và so với cả năm trước. Chi phí lãi vay này có thể chính là Lady killer đối với chỉ số lãi biên dưới đây, tức là biến kết quả KD chung cuộc từ lời thành… lỗ.


3 – Mức tăng hàng tồn kho và phải thu, bao gồm các chỉ số như khả năng thanh toán, tỷ trọng hàng tồn và phải thu tính trên tổng TS ngắn hạn (nên so sánh với quý liền trước chứ đừng chỉ so với cùng kỳ năm ngoái): cái này tuy vẫn tùy thuộc vào nhóm ngành và mùa vụ, nhưng khi khó khăn thì việc gia tăng hàng tồn kho hay phải thu nói chung đều là điều không tốt. Chả ai dám chắc bán được hết hàng lúc này. Như nhóm BĐS chẳng hạn, vốn trước đây siêu ngạch đấy, nhưng giờ tồn kho đầy ra, ai dám là nhà đất chỉ bán trên giấy, hay lòng vòng giữa những kẻ chỉ đóng mỗi tiền cọc với nhau, còn tiền thực thì không về.


4 – Tỷ suất lãi biên: tức là nên soi các chỉ số lãi gộp/DT, lãi thuần nhờ mảng kinh doanh chính/DT, lãi ròng/DT… (nếu ai xịn thì coi thêm mấy cái EBIT, EBITDA). Có thể tính cho từng quý, nhưng nên tính cả số lũy kế 4 quý gần nhất để xem tính liên tục khi so với cả năm ngoái. Hệ số giảm là điều không tốt rồi, nhưng nếu tỷ lệ càng nhỏ thì càng nguy hiểm. Ranh giới giữa lời và lỗ sẽ rất mong manh. Chính hệ số này cũng được ông Buffett nêu rõ trong bí quyết của ông ấy, bên cạnh cái ROE (có kèm nợ ít). Nếu bảo tui chọn cty để đầu tư trung hạn trở lên lúc này, tui thà chọn cty có hệ số này cao, hơn là có ROE cao.


5 – Mức độ đầu tư tài chính và BĐS, xét cả về con số tuyệt đối lẫn tỷ trọng trên Tổng TS: do 2 nhóm này đang bị siết nên càng cần phải coi cho kỹ, ví dụ như ĐTTC ngắn hạn thì là gửi tiền tiết kiệm hay chơi chứng, ĐTTC dài hạn thì là mở cty con để phụ cty mẹ, hay mở cty con thuộc lĩnh vực mới, hay cũng chơi chứng nốt. Lúc này tiền chơi chứng mà nhiều là hơi bị nguy, kể cả khi cty có ghi khoản trích lập dự phòng thì cũng vẫn chưa hết rủi ro, bởi vì … thường là mức trích lập thấp (thậm chí có báo đăng có cty còn không trích lập vì tin tưởng… thoát hàng không lỗ). Thậm chí mở cty con cũng là vấn đề quản trị, vì khó khăn càng đòi hỏi chất lượng quản trị cao, và có thể khiến chủ doanh nghiệp do không hiểu được tính chất của những ngành mới mà đưa ra những quyết định sai lầm.

Mấy chỉ số trên không phải là thứ để chọn ra cổ phiếu, nhưng tui nghĩ sẽ rất có ích khi bạn soi lại hay cơ cấu lại hàng trong tài khoản của mình. Đây cũng nên là những chỉ số đưa vào bộ lọc khi bạn tìm kiếm cơ hội đầu tư mới trên sàn chứng khoán. Cho nên, tui thấy tuy giá rổ cp nói chung rất thấp, nhưng cũng có nhiều mã có giá tương xứng với … rủi ro của cty đó, do đó bạn cần cố gắng … né.

Bloger: Hoàng Thạch Lân

Ngày đăng: 01/06/2011

Blog: http://hoangthachlan.wordpress.com